Noğay tili

Noğay tili
Memleketler:	Rusiye, Türkiye, Romaniya
Regionlar:	Dağıstan
Laf etken sayısı:	sabıq ŞSCBde 87-100 binge yaqın
Sınıflaştırma
Kategoriya:	Avrasiya tilleri
Altay tilleri Türkiy tiller Qıpçaq tilleri Noğay tili
Elifbe:	kiril elifbesi
Til kodları
ISO 639-1:	yoq
ISO 639-2:	nog
ISO 639-3:	nog

Noğay tili — noğaylarnıñ tilidir, Altay til ailesindeki türkiy tillerge mensüp. Yazı tili kiril urufatı esasındadır. Dağıstannıñ devlet tili. Rusiyede 87,1 biñ adam noğay tilinde laf ete.

Noğayca laf etilgen yeri 7 raqamınen belgilengen

Yazı

1928 evel arap yazısı qullanıldı, soñra — latin yazısı, 1938 s. berli kiril yazısı qullanıla. Zemaneviy elifbe 1950 s. tasdıqlanğan.

Şiveler

Noğay tiliniñ üç şivesi bardır:

1. noğay şivesi (Stavropol ülkesi);
2. qaranoğay şivesi (Dağıstan);
3. aqnoğay şivesi (Qaraçay-Çerkesiya)

Elifbe

Arap

Arap arifleriniñ episinen beraber özgün noğay sesleri içün bir qaç ilâve işaret bar edi:
ڮ, ۇ, ۋ, پ, ںُ, چ, ژ , گ
.

Kiril

А а

Аь аь

Б б

В в

Г г

Д д

Е е

Ё ё

Ж ж

З з

И и

Й й

К к

Л л

М м

Н н

Нъ нъ

О о

Оь оь

П п

Р р

С с

Т т

У у

Уь уь

Ф ф

Х х

Ц ц

Ч ч

Ш ш

Щ щ

Ъ ъ

Ы ы

Ь ь

Э э

Ю ю

Я я

Latin

1928 senesi bütünittifaq latinizatsiya leyhası çerçivesinde latin esasındaki noğay elifbesi yaratılğan. Onıñ müellifi oca Abdulhamid Şerşenbiy oğlu Canibekov edi. Bu elifbede şöyle arifler bar edi: a, в, ç, d, e, ә, f, g, ƣ, i, k, l, m, n, ꞑ, o, ө, p, q, r, s, ş, t, u, y, j, ь, z, v. 1929 bu elifbege esaslanğan "Noğay elifbesi" kitabı çıqtı.

1936 s. taba noğay elifbesi şöyle edi :

A a	B в	C c	D d	E e	F f	G g	Ƣ ƣ	I i	J j	K k
L l	M m	N n	Ꞑ ꞑ	O o	Ө ө	P p	Q q	R r	S s	Ş ş
Ꞩ ꞩ	T t	U u	V v	X x	Y y	Z z	Ƶ ƶ	Ь ь

Elibelerniñ kelişik cedveli

Кир.	Лат.	Кир.	Лат.	Кир.	Лат.	Кир.	Лат.	Кир.	Лат.
А а	A a	Ё ё	(Jo jo)	Л л	L l	С с	S s	Ш ш	Ş ş
Аь Аь	Ə ə	Ж ж	Ƶ ƶ	М м	M m	Т т	T t	Щ щ	-
Б б	B в	(Дж дж)	Ç ç	Н н	N n	У у	U u	Ъ ъ	'
В в	V v	З з	Z z	Нъ нъ	Ꞑ ꞑ	Уь уь	Y y	Ы ы	Ь ь
Г г	G g	И и	I i, I̡ ı̡	О о	O o	Ф ф	F f	Ь ь	-
Гъ гъ	Ƣ ƣ	Й й	J j	Оь оь	Ө ө	Х х	X x, H h	Э э	E e
Д д	D d	К к	K k	П п	P p	Ц ц	Ꞩ ꞩ	Ю ю	(Ju ju)
Е е	E e, (Je je)	Къ къ	Q q	Р р	R r	Ч ч	C c	Я я	(Ja ja)

Noğay KHV

• «Şöl tavısı (gazeta)»
• «Noğay davısı (gazeta)»