Bekir Çoban-zade
Bekir Vaap oğlu Çoban-zade (Sıdqiy) (1893 mayıs 15 - 1937 oktâbr 13) - ulu qırımtatar medeniyet erbabıdır, yazıcı, şair, alim-türkşınas.
| Bekir Çoban-zade | |
|---|---|
 | |
| Doğğan künü | 1893 mayıs 27 |
| Doğğan yeri | |
| Ölgen künü | 1937 oktâbr 13 (44 yaşında) |
| Ölgen yeri | |
| Memleketi | |
| Zenaatı | lisaniyatçı (lingvist), şair |
| Avtograf |
 |
 Медиафайлы на Викискладе | |
Tercimeial
deñiştirBekir Çoban-zade 1893 senesi mayısnıñ 15-inde (27-sinde) Qarasuvbazar şeerinde, çoban Vaap aqaynıñ qorantasında doğdı. İlk ve orta tasilini Qarasuvbazardaki ruşdiye mektebinde aldı. 1909 senesi İstanbulğa ketip, Sultaniye litseyinde (şimdiki Galatasaray litseyi) oqumağa kirdi. Aynı zamanda andaki Qırımtatar talebe cemiyeti adlı siyasiy teşkilâtqa aza oldı.
1914 senesi I Cian cenki başlanğanı sebebinden, Qırımğa qayttı. 1915 senesi Adeske ketip, az bir müddet andaki institutlarda rusça oqudı. 1916 senesi Macaristanğa yollanıp, Budapeşt universitetiniñ şarq tilleri bölügine kirdi. Universitette oquğan vaqtında XII asırğa ait Kodeks Kumanikus adınen belli olğan qırımtatar yazma yadikârlığı üzerinde çalışaraq, 1919 senesi mayıs 18-de onı doktorlıq dissertatsiyası sıfatında qorçalap, professorlıq ilmiy unvanını qazandı. Bir qaç vaqıt Budapeşt ve Lozanna universitetlerinde çalıştı.
1920 senesi iyül 8-de Qırımğa qaytıp, Totayköydeki pedagogika tehnikumında ocalıq etti. 1922 senesi Qırım universitetiniñ şarq bölügine işke kirdi. 1924 senesinden repressiyağa oğramasına qadar Azerbaycan universitetinde çalıştı. Öz devriniñ eñ körümli türkşınaslarından olaraq, olarnen ilmiy maqale ve kitallar neşir ettirdi.
“Anañ qayda?” adlı ilk şiiri 1913 senesi İstanbulda çıqqan “Yaş tatar yazıları” mecmuasında neşir olundı. Bir çoq şiiri 1928 senesi Aqmescitte basılğan “Boran” kitabında, 1935 senesi Romaniyada çıqqan “Qırım şiirleri” cıyıntığında, 1955 senesi İstanbulda Battal Taymaz tarafından azırlanılğan bir kitabında, 1971 senesi Taşkentte basılğan “Şiirler” kitabında dünya yüzü kördiler.
Bediiy icadınıñ eñ gürdeli devri - Budapeştte oquğan devri oldı. O yılları yazıp qaldırğan “Qaval sesleri” adlı elyazması yaqınlarda Türkiyede neşir etildi.
1937 senesi yanvar 28-de Kislovodsk şeerinde raatlıqta bulunğanda apiske alındı. Oktâbr 12-de makeme etilip, ertesi künü qurşunlandı.
Şiirler
deñiştirEserleri
deñiştir- Türk tili ve edebiyatının öğretim usulü. Bakü: Azerneşr, 1926, 264 s.
- Qırım Tatar Edebiyatı. Akmescit, 1928, 90 s.
- Türk grameri. Bakü: Azerneşr, 1930, 202 s.
- Türk edebiyatı (eski Türk edebiyatı metinleri). Bakü: 1929, 81 s.
- Türk edebiyatı (halq edebiyatı metinleri). Bakü: 1929, 51 s.
- Kumık tili ve edebiyatı tedkikleri. Bakü: Azerbaycanı Tedkik Cemiyeti Neşriyatı, 1926, 105 s.
- Türk tili (birinci kurs). Bakü: Azerneşr, 1929, 219 s.
- Türk tili ve edebiyatının öğretim usülü. I Bölüm. Bakü: Azerneşr, 1926, 264 s.
- Türk tili ve edebiyatının öğretim usülü. II Bölüm. Bakü: Azerneşr, 1927, 218 s.
- Türk tili serflerinin umumi hataları. Bakü: 1925, 34 s.
- Türk-tatar şivesi. Bakü: Azerbaycanı Tedkik Cemiyeti neşriyatı, 1927, 135 s.
- Türk-tatar lisanında medhel. Bakü: Azerneşr, 1924, 213 s.
- Qırım-tatar edebiyatında kurultaycılık ve milletçilik. Bakü: Azerbaycan-İlmi Tedkik Enstitünün neşriyatı, 1929, 33 s.
- Azeri edebiyatının yeni devri, nasyonalizmden enter-nasyonalizme. Bakü: Azerbaycan-İlmi Tedkik Enstitünün neşriyatı, 1930, 65 s.
Menbalar
deñiştir- QIRIM.net 10 mayısnıñ 2010 s. arhivlengen.
- Дмитрий Павлович Урсу «Бекир Чобан-заде. Жизнь. Судьба. Эпоха.» Симферополь, 2004
Bağlantılar
deñiştir
- Alem-i Medeniye kitaphanesinde Bekir Çoban-zadeniñ şiirleri
- Kitap: Safter Nagaev, İşte saña, çoban oğlu! 4 martnıñ 2016 s. arhivlengen. Yañı Dünya, Zera Bekirova, 2008-03-29