Yeudilik: Versiyalar arasındaki farq
Content deleted Content added
k robot ekley: bat-smg:Jodaėzmos |
Deñiştirme tasviri yoq |
||
1 satır:
[[Resim:Star of David.svg|thumb|100px]]
[[Resim:Judaica.jpg|right|thumb|250px|Yudaika (saat yönünde yukarıdan aşağıya): [[Sebt]] mumları, el yıkama sürahisi, [[Humaş]] ve [[Tanah]], [[Tevrat]] işaret değneği, [[şofar]] ve [[ağaç kavunu|etrog]] kutusu.]]
'''Yeudilik''' ([[ibrani tili|ibranice]] יהודה - ''Yehudah'') - tek tañrılı İbraimiy dinlerniñ ilkidir. Yeudilik peyğamberi [[Musa]]. Yeudilikiñ muqaddes kitabı [[Tevrat]]tır. 2007 yılında tahminiy yeudi nüfusu 13,2 million kişi edi. Bonlarnın %41 israil de yaşay edi.[[Resim:Menorah7a.png|110px|left|thumb|Yedi kolu şamdan, [[Menora]]]] [[Resim:Sarajevo_jewish_synagogue.JPG|250px|thumb|left|[[Saraybosna]]'da bir sinagog.]]Yeudilik, temelleri [[Tanah]]'da ve [[Talmud]] ve diğer diniy metinlerde anlatılgan alak ve ilkeleri bolgan [[tektanrıcılık|tektanrılı]] bir dindir. Günümüzde âlen barlığını edvam ettirgen en eski dinlerden birevidir.
Yeudilikke keçmek içün özel bir ayin kerekmez.
==Tarih==
Yeudi inancına köre tanrı Yeudi alkıman eki ahit yasagan emir ve yasaklarını [[Tevrat]]ta bildirgendir.
Pek Yeudige köre İbrahim yalvaç ilk İbraniydir. Nuh yalvaçtan sora putperestlikni ilk kabul etmiy tek bir ilahga inangan kişi bolganına inanırlar. Tanrı İbrahimge ulları bolacağını müjdeler (Yaradılış 15:5). İsmail ve İshak isimli eki ulu bolar. İshak tanrının bildirgeni dayın atasının misyonunga devam eter. Kenan Diyarı İshak yalvaçga tanrı tarafından vaat etilgendir. İshak'ın ulu Yakup Mısırga köçer. Zamanman Yakup yalvaçın alkı Mısırlılarga köle bolar. Yakup'nun on eki ulundan birevi, Musa, halkını Mısırdan kaşırıp Sina Dağı'na ketirir. Mında tanrının oga bergeni Tevrat'nı halkına berir(M.Ö. 1313 veya Yahudi takvimine göre 2448). Onlarnı Kenan Diyarı'na aketir. Musa'nın qardaşı Arun ve onun soyundan kelgen akaylarnı tanrı ulu din adamları bolarak atar(Çıkış 28:1, 2–4).
Yeudiler Kenan Dİyarı'na yerleşirler ve Şiloh (İbranice: Siloh) tapınağını yasarlar. Bo tapınağın tikili kalganı 300 yıl boyunca Yeudiler tanrı tarafından çeşitli müsibetler ve işgallermen sınanırlar. Sapkınlıkları doruqqa ulaşğanda tanrı Kenan Diyarı'nın şarkî cenub sahillerinde yaşağan [[Filistinliler]]'in Şiloh Tapınağını ele keçirmelerine müsaade eter. Yeudiler diger milletler dayın bir krallık qurmak isterler.
Bölgede zaman içünde küçlengen Yeudiler akimler vaktından sora bir Yeudi krallığı qurarlar ve başına Yahudilerin kralı bolarak [[Şaul]] keçer. Şaul'un ölümünden sora, Yeudi Krallığı'nın başına Davud (David HaMeleh) keçer. Davud'un ölmesimen Yeudi Krallığı'nın başına Davud'un ulu Süleyman ([[İbranice]]: ''Şlomo HaMeleh'') keçer. Süleyman vaktında Yeudi Krallığı altın çağlarını yaşar. [[Kudüs]] şeeri Yeudilerin en balaban şeeri aline kelir. Süleyman Küdüs'ge ([[Kudüs|Yeruşalayim]]) [[Süleyman Mabedi|Beth Hamikdaş]] denilgen balban bir mabed yasatır. Beth Hamikdaş'ın bugün sadece Garbî Duvarı sağlam kalğandır. Bu duvarga [[Ağlama Duvarı]] denile.
==Tış linkler==
*[http://www.hermetics.org/isa.html İsa Doğumuna Yakın Zamanlarda Yahudi Dini ]
* [http://www.kirkbudak.com.tr/?act=1&lang=1&id=43 KIRKBUDAK Anadolu Halk İnançları Araştırmaları Dergisi "Türkiye Yahudiliği" Özel Sayısı]
[[Kategoriya:Yeudilik| ]]
| |||