Şevqiy Bektöre
Şevqiy Bektöre (1888 - 1961) - belli qırımtatar şairidir.
| Şevqiy Bektöre | |
|---|---|
| Doğğan künü | 1888[1] |
| Doğğan yeri | |
| Ölgen künü | 1961 dekabr 18 ya da 1961[1] |
| Ölgen yeri | |
| Memleketi | |
| Zenaatı | şair, academician |
Şevqiy Bektöre 1888 senesi Romaniya Kavaklar [2][3] köyünde oca qorantasında doğdı. Beş yaşında ekende qorantası Türkiyege, Ankara civarındaki Qaraqaya köyüne köçti.
İlk tasilini köyde ve rüşdiye tasilini Haymana qasabasında aldı. Soñra oquvını devam ettirmek içün İstanbulğa kete.
1912 senesi oquğanı ilâhiyet fakultetinden özbaşına Balqan cenkine yollandı.
Qırımğa ilk defa 1909 sensi keldi. Qırımtatar folklorı ve etnografiyasınen oğraştı. 1914 sensi I Cian cenki başlağanda Şevqiy Bektöre Qırımda ocalıq ete edi. Cenk başlamasınen İrandan keçip Osmanlı Devletiniñ Van vilâyetindeki osmanlı ordusına qoşuldı.
1918 senesi evlenip apayı Amide hanım ile Qırımğa qaytıp Aluşta rayonı Quru Özen (Solneçnogorskoye) köyünde mektep aça ve anda ders bere.
1921-1922 açlıq seneleri Totayköydeki (Fersmanovo) ocalar tehnikumında çalışa. Soñra Dağıstanğa ketip Temir Han Şura şeeriniñ tehnikumında ocalıq yapa.
1924 senesi Baquda toplanğan türkşınaslar qurultayına Dağıstan delegatı sıfatınen iştirak ete.
1926 senesinden Aşhabad tehnikumınıñ aquv işleri müdiri vazifesinde buluna. Şu aralarda qısqa bir müddet Qaraçay-Çerkesiyanıñ Batalpaşinsk şeerinde de çalıştı.
1932 senesi mart 25 künü İçki İşler Halq Qomısarlığınıñ (НКВД) Baş Siyasiy İdaresi (ГПУ) hadimleri tarafından yaqalanıp "milletçi" sıfatından on yıl apiske maküm oluna.
Türmeden azat etilgen soñ, 1948 sensinece Özbekistanda Yangiyolda otura. Türk grajdanı pasportını qaytarmaq içün Moskvağa mektüpler yaza. 1948 senesi dekabr 17 künü Devlet Telükezizlik Nazirligi (МГБ) hadimleri tarafından yaqalanıp bir qaç aydan "telükeli şahıs" qabaatınen Sibirge Bolşaya Murta köyüne yollandı.
1956 senesi Türkiye elçiligi ve öz qorantasınıñ areketleri neticesinde lagerden qurtulıp İstanbulğa qayttı.
Şevqiy Bektöre ilk şiirlerini gençlik çağında yaza başladı. 1917 senesi "Türk Yurtu" mecmuasında "Silem" adlı şiiri neşir etile.
Qırımğa kelgen soñ 1918-19-ğace Quru Özende "Şarşur" adlı elyazma mecmuasını azırlap köy halqına dağıttı. 1920 senesi Aqmescitte "Ergeneqon" adlı şiirler mecmuasını neşir etti. 1923 senesi Totayköyde onıñ "Tatarca Sarf ve Nahiv", 1925 senesi Aqmescitte "Tatar Elifbesi" ve 1927-de Aşhabadda "Türkmen Tiliniñ Sarfı" kibi kitapları neşir etildi.
Vefatından soñ, 1965 senesi Türkiyede "Edil Qızıl Aqarken" adınen Bektöreniñ hatırlavlar kitabı basıldı.
Çoqusı şiirleri acayip til ve bediylikle ayrılıp turalar.
Atıflar
deñiştir- ↑ 1,0 1,1 Люди и судьбы. Биобиблиографический словарь востоковедов - жертв политического террора в советский период (1917-1991) (rus.) — СПб: Петербургское Востоковедение, 2013. — 496 с. — (Социальная история отечественной науки о Востоке) — ISBN 978-5-85803-225-0
- ↑ iccrimea.org Shevki Bektöre (1888-1961), Atilla Bektöre
- ↑ vatankirim.net Kırım Tatarları ve Türkiye, Doç. Dr. Hakan Kırımlı 14 iyülniñ 2010 s. arhivlengen.