İslâm

İslâm, İslâmiyet ya da Musulmanlıq (arapça الإِسْلاَم‎ – el-islām) – tek bir tañrını qabul etken semaviy dinlerniñ soñkisi, üç cian dinleriniñ birisidir. Hristianlıqtan soñ dünyanıñ eñ tarqalğan ekinci dinidir. İslâm dini bu dinniñ peyğamberi – Muhammed vastasınen VII asırda yayılmağa başladı. İslâm dinine inanğan adamlarğa mümin, İslâm dininiñ emirlerine boysunmağa tırışqan adamlarğa musulman deyler. Musulmanlar, İslâmnıñ muqaddes kitabı Qurannı teşkil etken sureler Cebrail adlı melek vastasınen, sözlü olaraq, Muhammed peyğamberge vahiy etilgenine (endirilgenine) inana.

Musulmanlarnıñ eñ büyük eki aqımı sünniylik ve şiiyliktir. Bulardan ğayrı uquq, itiqat kibi çeşit kategoriyalarda bir çoq fikriy ceryan ve mezhep bardır. İslâm dininiñ temelinde bütün büyük mezhepleriniñ qabul etken tevhit esası tura ki, bu añlam tek Allahnıñ barlığı ve birligine inanmaq manasına kele.

İslâm peyğamberi Muhammed İslâm dinini yayğan esnada İslâm Devletini de qurdı, daa soñra bu İslâm Devleti mühtelif hanedanlar tarafından uzun bir vaqıt devamında idare etilgen. Bu devletlerniñ başlıqları halife unvanını taşığan ediler. Çeşit bölgelerde yaşağan halqlar İslâmnı qabul etmege başlağandan soñ, mühtelif ve yañı musulman devletleri de peyda oldı.

Sözniñ manası

İslâm sözü arap tilindeki "S-L-M" tamırından kele, bu tamır da "barışıqlıq", "sulh", "tınçlıq", "amanlıq", "bütünlik", "sağlamlıq", "sağlıq" manalarını ifade ete. Bunen beraber bu sade tamırdan yapılğan "esleme" fiili "teslim olmaq", "boysunmaq" manalarına kele. Bu fiilniñ masdarı (isimfiili) "islâm " olıp, "teslimiyet", "boysunuv" manalarını ifade ete. Musulman ise, "teslim olğan", "boysunğan" demektir. Musulman tek bir Tañrı olğanı qabul etilgen Allahqa teslim ola, Oña boysuna. İslâm dinine mensüp adamlarnı adlandırmaq içün qullanılğan "mümin" sözü "kesen-kes inanğan" manasına kele.

İslâmnıñ beş şartı

İslâm dininiñ emir etkeni, yapılmasını farz (kerekli) qılğanı qulluqlarnıñ bütünidir. İslâm dini muqaddes kitabı olğan Quran-ı Kerimde farz olaraq emir etilgen er ibadet ve areketniñ yapılması, inanğanlarğa şarttır.

Kelime-i şeadet ketirmek
Namaz qılmaq
Oraza tutmaq
Zekât bermek
Acılıqqa barmaq