Türkmençay kelişimi
Türkmençay kelişimi (rusça Туркманчайсᴋий договор, farsça عهدنامه ترکمنچای) - 1826-1828 yıllardaki Orus-İran cenkini bitirgen Rusiye imperiyası ve İran arasındaki barışıq kelişüvi 1828 yılınıñ fevral 22-sinde Türkmençay avulında (Tebriz yanında) imzalanğan. Kelişüv şartlarını yasamağa Aleksandr Griboyedov qoşulğan.
Müimligi
deñiştirKelişüv Rusiye İmperiyasınıñ 1814 yılınıñ Gülistan barışıq kelişüvine baylanışlı topraq qoşuluvları qabul etilgen. Şuña köre ermeniler ve azerbaycanlılar Rusiyeniñ içinde yaşamağa başlağan. İran, ermenilerniñ Rusiyege köçüvine köz yummağa mecbur bolğan. İran kümüşmen 20 million soma alım tölemege mecbur bolğan. Rusiye imperiyası kelişüvge qol qoyğan prens Abbas mırzanı İran tahtınıñ varisi etip tanığan.
Barışıq kelişüvimen birge ticaret kelişüvi de imzalanğan, şuña köre orus tuccarları İrannıñ bütün territoriyasında öz tilegimen alış-veriş etmek aqqı alğan.
Kelişüv, Rusiyeniñ Kavkaz cerindegi siyasetini pekitken misal orus askeriy gemileri tilegenince Hazar deñizinde yaldav aqqını alğan şo kelişüv İranda yaşağan ermeniler içün büyük emiyetke saip bolğan.
Menbalar
deñiştir- https://www.kojaro.com/2016/4/7/118257/torkmanchay-deal/
- https://www.mashreghnews.ir/news/303286/متن-کامل-عهدنامه-ترکمنچای-با-روسیه
- http://nedaesfahan.ir/7881/عهدنامه-ترکمن-چای-در-چه-سالی-شروع-شد-و-د.htm
- https://1905.az/ru/туркменчай-и-армәне/
- https://www.turantoday.com/2016/04/caucasian-persian-azerbaijan-map-baku-1920-amir-eyvaz.html