Vikipediya:Portal:Tabiat

PORTAL:TABİAT

Ayatiyat (Biologiya) - canlılarnı tedqiq etken bir ilim dalıdır. Ayatiyatnıñ nebatiyat (botanika), ayvaniyat (zoologiya) ve tibbiyet kibi bir çoq dalı eskidir.

Ayatiyatçılar bütün canlılarnı, bütün seyyareni qaplağan kürreviy büyüklikten, üceyre ve molekulalarnı qavrağan mikroskopik büyüklikke qadar olarnı tesirlegen müim dinamik adiseler ile birlikte tedqiq etken, ayatiyat iliminen oğraşqan kişilerdir. Bir çoq esnası terkibinde sığındırğan ayatiy esnaslardan bazıları; energiya ve maddeniñ işlenmesi, vucutnı oluştırğan maddelerniñ sintezlenmesi, yaralarnıñ yahşılaşması ve cümle organizmniñ çoğalmasıdır. (Devamı...)

Künniñ maqalesi

deñiştir

Qarılğaç - Hirundinidae ailesini teşkil etken kiçkene, ötüci quş türleriniñ umumiy adı.

Qarılğaçlar, qutuplar tış dünyanıñ er yağında yaşay. Çibin, böcek aşap besleneler.

Boyları 10-23 sm arasında deñişe. Ekseriyetnen ast beti beyaz; baş, quyruq ve qanatları qara; mañlayınen moynu qaverenki cıltıravuq tüklüdir. Qısqa ayaqlarınıñ tırnaqları süyrü olğanı içün tüz, calpaq yerlerge qolayca tutuna bile. Ağızları açıq uça ekende çibin, çirkiy kibi kiçkene böceklerni avlaya bile. Quyruqları çatallı, qanatları uzun, süyrü ola. Vızlı uçalar. Quyruqlarnıñ dümen yerine qullanıp, aniy dalışlar yasarlar. Umumiyetnen sürü alinde yaşaylar.

Yaz soñunda, künler qısqalıp, böcekler azalğanda köçip qışnı Afrikada keçirirler. Baarde keri qaytarlar. Diger köçüci quşlardan ayrı olaraq kündüz köç yollarına devam eteler.

Binalarnıñ dam astlarına, saçaqlarına ve pencere oyuqlarına çamur ve kilden çanaq şeklinde sağlam yuvalar yasarlar. Keniş ve calpaq ğağalarını, yuvalarını yasay ekende, çamurlarnı sılamaq içün mala day qullanalar.