Uluğ Ulus: Versiyalar arasındaki farq
Content deleted Content added
kDeñiştirme tasviri yoq |
k prefixes |
||
2 satır:
|Qırımtatar adı = Altın Ordu
|Original adı = اولوغ اولوس<br><small>(Uluğ Ulus)</small>
|Seneler = [[1237|1237]] – [[1502|1502]]
|Harita = Golden Horde 1389.svg
|Harita tasviri = [[1389|1389]] senesindeki Altın Ordu
|Paytaht = [[Saray şeeri|Saray]]
|Til = [[Çağatay tili|Çağatay tili]]
|Devlet qurumı = [[Mоnarhiya|Mоnarhiya]]
|title_leader = [[Altın Ordu hanları|Hanlar]]
|leader1 = [[Batu|Batu]]
|year_leader1 = ilk: [[1240|1240]]—[[1255|1255]]
|leader2 = [[Ahmed|Ahmed]]
|year_leader2 = soñki: [[1465|1465]]—[[1481|1481]]
}}
'''Altın Ordu''' (Cuçi Ulusı, Ulu Ulus) – XIII–XVI asırlarında yaşağan Şarqiy [[Avropa|Avropa]] ve Ğarbiy [[Asiya|Asiya]]daki bir devlet.
[[1236|1236]]—[[1240|1240]] yıllarında Avropanıñ cenüp-şarqiy topraqları [[Batu han|Batu han]] komandanlığındaki moğol оrduları tarafından fetih etilerek Altın Ordu devleti quruldı. [[Horezm|Horezm]], [[Edil Bulğar devleti|Edil Bulğar devleti]], Şimaliy [[Kavkaz|Kavkaz]], Qırım kibi eski etnomedeniy ülkeler de bu devletniñ içine dail olundı. Bundan sebeptir ki, Altın Ordu devletiniñ 200 yıllıq akimiyetiniñ ([[1243|1243]] - XV asırnıñ birinci yarısı) neticesinde Sibirniñ ğarbından [[Özü özeni|Özü özeni]]ne qadar uzanğan keniş topraqlarda aynı ekonomik düzen, mentalitet, medeniyet ve dinge saip olğan bir millet oluşamadı. XV asırnıñ birinci yarısında Altın Ordunıñ tam olaraq dağılmasından soñra yerine [[Qırım|Qırım]], [[Qazan|Qazan]], [[Hacı Tarhan|Hacı Tarhan]], [[Sibir|Sibir]] ve [[Ulu Ordu|Ulu Ordu]] kibi mustaqil hanlıqlar ortağa çıqtı. Ulu Ordu hanları özlerini Altın Ordu mirasçılarından sanaraq XV asırnıñ ekinci yarısı devamında Cuçi Ulusınıñ bütünligini yañıdan qurulması üzere askeriy ve diplomatik kirişimlerde bulunsalar da yañı mustaqilliklerini qazanğan devletlerniñ ket kete artqan direnişleri ile qarşılaşmaqta edi. Bu devride Moskva knâzlığında ayrımcılıq kirişimleri küçlenidi.
== Altın Ordu hanları ==
* [[Cuçi|Cuçi]] ([[1225|1225]]—[[1227|1227]])
* [[Batu|Batu]], Cuçiniñ оğlu ([[1227|1227]]—[[1255|1255]])
* [[Sartaq|Sartaq]], Batunıñ оğlu ([[1255|1255]]—[[1256|1256]])
* [[Ulağçı|Ulağçı]], Batunıñ оğlu ([[1256|1256]]—[[1257|1257]])
* [[Berke|Berke]], Cuçiniñ оğlu ([[1257|1257]]—[[1266|1266]])
* [[Nоğay|Nоğay]] (han degil, bekleribek) ([[1261|1261]]—[[1299|1299]])
* [[Meñgu Timur|Meñgu Timur]], ([[1269|1269]]—[[1282|82]])
* [[Tuda Meñgu|Tuda Meñgu]] ([[1282|1282]]—[[1287|87]])
* [[Tula Buğa|Tula Buğa]] ([[1287|1287]]—[[1291|91]])
* [[Tоqta|Tоqta]] ([[1291|1291]]—[[1312|1312]])
* [[Özbek|Özbek]] ([[1312|1312]]—[[1342|42]]);
* [[Tinibek|Tinibek]] ([[1342|1342]])
* [[Canibek|Canibek]] ([[1342|1342]]—[[1357|57]])
* [[Birdibek|Birdibek]] ([[1357|1357]]—[[1359|1359]])
* [[Qulpa|Qulpa]] ([[1359|1359]])
* [[Navruzbek|Navruzbek]] ([[1359|1359]]—[[1361|1361]])
* [[Kıldıbek|Kıldıbek]] ([[1360|1360]]—[[1362|1362]])
* [[Hızr|Hızr]] ([[1360|1360]]—[[1361|1361]])
* [[Murad|Murad]] ([[1360|1360]]—[[1363|1363]])
* [[Ordu Melik|Ordu Melik]] ([[1361|1361]])
* [[Timur Hоca|Timur Hоca]] ([[1361|1361]])
* [[Aziz Şeyh|Aziz Şeyh]] ([[1364|1364]]—[[1367|1367]])
* [[Urus|Urus]] ([[1374|1374]]—[[1375|1375]])
* [[Alibek|Alibek]] ([[1374|1374]]—[[1375|1375]])
* [[Qağanbek|Qağanbek]] ([[1375|1375]])
* [[Arabşah|Arabşah]] ([[1377|1377]]—[[1378|1378]])
* [[Mamay|Mamay]] (han degil, bekleribek) ([[1361|1361]]—[[1380|1380]])
** [[Abdulla|Abdulla]] ([[1361|1361]]—[[1370|1370]])
** [[Bulaq|Bulaq]] ([[1370|1370]]—[[1377|1377]])
** [[Tulaq|Tulaq]] ([[1377|1377]]—[[1380|1380]])
* [[Tоqtamış|Tоqtamış]] ([[1375|1375]]—[[1378|1378]]), ([[1380|1380]]—[[1395|1395]])
* [[Edige|Edige]] (bekleribek) ([[1376|1376]]—[[1389|1389]]), ([[1391|1391]]—[[1409|1409]])
* [[Timur Qutluğ|Timur Qutluğ]] ([[1395|1395]]—[[1399|1399]])
* [[Şadibek|Şadibek]] ([[1399|1399]]—[[1407|1407]])
* [[Pulaq|Pulaq]] ([[1409|1409]]—[[1411|1411]])
* [[Timur|Timur]] ([[1411|1411]]—[[1412|1412]])
* [[Celâleddin|Celâleddin]] ([[1412|1412]]—[[1413|1413]])
* [[Kerim Berdi|Kerim Berdi]] ([[1413|1413]]—[[1414|1414]])
* [[Cebbar Girey Berdi|Cebbar Girey Berdi]] ([[1414|1414]]—[[1418|1418]])
* [[Qadır Berdi|Qadır Berdi]] ([[1418|1418]]—[[1421|1421]])
* [[Ulu Muhammed|Ulu Muhammed]] ([[1419|1419]]—[[1420|1420]]), ([[1421|1421]]—[[1423|1423]]), ([[1426|1426]]—[[1437|1437]])
* [[Devlet Berdi|Devlet Berdi]] ([[1420|1420]]—[[1421|1421]])
* [[Ğıyaseddin|Ğıyaseddin]] ([[1423|1423]]—[[1426|1426]])
* [[Küçük Muhammed|Küçük Muhammed]] ([[1428|1428]]—[[1459|1459]])
* [[Mahmud|Mahmud]] ([[1459|1459]]—[[1465|1465]])
* [[Ahmed|Ahmed]] ([[1465|1465]]—[[1481|1481]])
* [[Murtaza|Murtaza]] ([[1481|1481]]—[[1485|1485]]), ([[1487|1487]]—[[1491|1491]])
* [[Seyid Ahmed|Seyid Ahmed]] ([[1485|1485]]—[[1487|1487]])
* [[Şeyh Ahmed|Şeyh Ahmed]] ([[1491|1491]]—[[1502|1502]])
* [[Hacı Muhammed|Hacı Muhammed]] ([[1514|1514]]—[[1516|1516]])
| |||