Eşref Şemi-zade: Versiyalar arasındaki farq

Content deleted Content added
Shems (muzakere | İsseler)
Yañı saife: Eşref Şem’i-zade (1908, iyün 21 – 1978, mart 11) – belli şairdir. Eşref Abduraman oğlu Şem’i-zade 1908, iyün 21 Kezlev şeerinde halq ocası qorantasında doğdı. Ru...
 
Deñiştirme tasviri yoq
1 satır:
Eşref Şem’i-zade ([[1908]], [[iyün 21]][[1978]], [[mart 11]]) – belli şairdir.
 
== Tercimeial ==
Eşref Abduraman oğlu Şem’i-zade [[1908]], [[iyün 21]] [[Kezlev]] şeerinde halq ocası qorantasında doğdı. Ruşdiye[[Rüşdiye]] mektebini bitirgen soñ o Aqmescitke[[Aqmescit]]ke barıp, andaki «Sovet fırqa mektebine ({{lang-ru|Совпартшкола»ğa}}) oqumağa kire. Soñ Kezlev derneginiñcivarındaki [[Atay]] köy selsovetindeşurasında oquv evi müdiri olaraq çalışıp başladı.
1927 senesi Eşref Şem’i-zade arap elifbesinden latin elifbesine keçüvni azırlav komissiyasına kâtip olaraq tainlendi. Bundan da ğayrı aynı seneden 1929 senesinece o, «Köz aydın» mecmuasınıñ muarriri olıp çalıştı.
 
1930 senesi Eşref Şem’i-zade Moskvadaki kinematografiya institutınıñ edebiy-stsenariy şubesine kire. 1932 senesi o Qırımğa qaytıp kele. Aqtescitte Devlet neşriyatında bediiy edebiyat bölüginiñ müdiri olıp çalışa. Qırım yazıcılar ittifaqını teşkilâtlandıruv işlerinde faal iştirak ete. 1935 senesinden 1937 senesine qadar Qırım yazıcılar ittifaqınıñ kâtibi olaraq çalışa.
[[1927]] senesi Eşref Şem’i-zade arap elifbesinden latin elifbesine keçüvni azırlav komissiyasına kâtip olaraq tainlendi. Bundan da ğayrı aynı seneden [[1929]] senesinece o, «Köz aydın» mecmuasınıñ muarriri olıp çalıştı.
1937 senesi Qırımda ve bütün memlekette belli alim, yazıcılarğa qarşı basqı deviri üküm süre. Eşref Şem’i-zade de duşmanlıq hışımına oğray. Ekinci cihan cenki arfesinde, 1941 senesi iyün 24-te E. Şem’i-zadeni Aqmescit NKVD-niñ zindanlarına taşlaylar. Soñra Irkutsk şeerine yollaylar. 1942 senesi onıñ cinaiy işinde bir türlü temel tapılmağanından, icatkârnı azat eteler. Qırım nemse basqıncılarınıñ qolunda olğanından sebep, şair Orta Asiyadaki dostlarına ketmege mecbur ola. Anda cenk bitkence buluna, çeşit işlerde çalışa. Özbek yazıcıları onı Ferğana oblast gazetasına mesül kâtip olaraq tain eteler.
 
1944 senesi E Şemi-zade, Qırımnıñ nemse basqıncılarından azat etilgenini eşitip, yolğa çıqa. O, 17 mayıs künü Qırımğa kelip, qorantasınen qavuşa. Sabası ise bütün qırımtatar halqı ile Vatandan sürgün etile.
[[1930]] senesi Eşref Şem’i-zade Moskvadaki[[Moskva]]daki kinematografiya institutınıñ edebiy-stsenariy şubesineşübesine kire. [[1932]] senesi o Qırımğa qaytıp kele. AqtescitteAqmescitte Devlet neşriyatında bediiy edebiyat bölüginiñ müdiri olıp çalışa. Qırım yazıcılar ittifaqını teşkilâtlandıruv işlerinde faal iştirak ete. [[1935]] senesinden [[1937]] senesine qadar Qırım yazıcılar ittifaqınıñ kâtibi olaraq çalışa.
1948 senesi sevimli halq şairi Eşref Şemi-zadeni sovet akimiyeti ekinci defa apshanege qapattı. Stalinniñ vefatından soñ siyasiy yımşaluvlar neticesinde qurtulıp, Şem’i-zade Özbekistanda Yangiyül şeerinde yaşağan qorantasınen qavuşa. Soñra Taşkentte yerleşe. Anda Ğafur Ğulâm adına neşriyatta özbek klassik edebiyatı bölüginde çalıştı, soñ o bölüginiñ müdiri ola.
 
Eşref Şem’i-zade 1978 senesi mart 11-de Moskvada ağır hastalıqtan vefat etti. Özüniñ vasiyeti yerine ketirelerek, qorantası ve dostlarınıñ ğayreti ile Qırımğa ketirilip, Eski Qırımğa yaqın Aqçora (Долинное) köyüniñ mezarlığında defn etildi.
[[1937]] senesi Qırımda ve bütün memlekette belli alim, yazıcılarğa qarşı basqı deviri üküm süre. Eşref Şem’i-zade de duşmanlıq hışımına oğray. [[Ekinci cihanCihan cenki]] arfesinde, [[1941]] senesi [[iyün 24]]-te E.Eşref Şem’i-zadeni Aqmescit NKVD-niñİçki İşler Halq Komissarlığı (НКВД) zindanlarına taşlaylar. Soñra Irkutsk[[Sibir]]deki [[İrkutsk]] şeerine yollaylar. [[1942]] senesi onıñ cinaiy işinde bir türlü temel tapılmağanından, icatkârnı azat eteler. Qırım nemsealman basqıncılarınıñ qolunda olğanından sebep, şair [[Orta AsiyadakiAsiya]]daki dostlarına ketmege mecbur ola. Anda cenk bitkence buluna, çeşit işlerde çalışa. Özbek yazıcıları onı [[Ferğana]] oblastvilâyet gazetasına mesül kâtip olaraq taintayin eteler.
Eşref Şem’i-zadeniñ birinci şiirleri 1923 senesi matbuatta basılıp başladı. Şairniñ 1925 - 1930 seneleri yazılğan «Aqşam deñiz yalısında» (1925), «Yırlarım» (1925), «Şaylı qız» (1927), «Arıqbaş eteginde» (1928), «Asret» (1930) kibi şiirleri gençlikke bağışlana.
 
1933 senesi Eşref Şem’i-zade birinci beşyıllıqnıñ qocaman inşaatı olğan meşur «ДнепроГЭС» qurucılığına bağışlanğan «Dneprelstan» poemasını yaza. Poema şairge nam ketirdi. Eser 1936 senesi rus tiline tercime etilip, «Литература и искусство Крыма» jurnalında basıldı.
[[1944]] senesi EEşerf Şemi-zade, Qırımnıñ nemsealman basqıncılarından azat etilgenini eşitip, yolğa çıqa. O, 17 [[mayıs 17]] künü Qırımğa kelip, qorantasınen qavuşa. Sabası ise bütün qırımtatar halqı ile Vatandan [[sürgün]] etile.
Şair aynı zamanda tercime işinen oğraştı. Şekspirniñ «On ekinci gece» faciasını, A.S.Puşkinniñ, M.Lermontovnıñ, Nizamiyniñ ve digerlerniñ eserlerini tercime etti.
 
Sürgünlik devirinde 1960 – 1970 seneleri edipniñ yaratıcılığı küçlü bir aqıntı olaraq inkişaf etti. 1965 senesi onıñ «Qaval» adlı birinci şiirler cıyıntığı çıqtı. «Toğan qaya» (1969), «Şiirler ve poemalar»(1978) adlı cıyıntıqlarına kirgen şiiriy eserleri cenkten soñki qırımtatar şiiriyetinde yañı burulış nümüneleri oldılar. Onıñ «Programmanı oquğanda», «Çolpanğa doğru», «Yol berme!», «Emeksever mağrur halqım» ve daa çoq şiirleri, bunıñ kibi de «Qırqlama» adını alğan qırq dane sekizligi şairniñ yüreginden qaynap çıqqan inci daneleridir. Şairniñ eñ belli eserlerinden biri «Közyaş divar» destanıdır. Bundan da ğayrı «Ömür ve yaratıcılıq» (1974), «Halq hızmetinde» (1977) adlı maqaleler cıyıntıqları basılıp çıqtı.
[[1948]] senesi sevimli halq şairi Eşref Şemi-zadeni sovet akimiyeti ekinci defa apshanegeapishanege qapattı. Stalinniñ[[Stalin]]niñ vefatından soñ siyasiy yımşaluvlar neticesinde qurtulıp, Şem’i-zade Özbekistanda[[Özbekistan]]da Yangiyül[[Yangiyol]] şeerinde yaşağan qorantasınen qavuşa. Soñra Taşkentte[[Taşkent]]te yerleşe. Anda Ğafur Ğulâm adına neşriyatta özbek klassik edebiyatı bölüginde çalıştı, soñ o bölüginiñ müdiri ola.
 
Eşref Şem’i-zade [[1978]] senesi [[mart 11]]-de Moskvada[[Moskva]]da ağır hastalıqtan vefat etti. Özüniñ vasiyeti yerine ketirelerek, qorantası ve dostlarınıñ ğayreti ile Qırımğa ketirilip, [[İslâm Terek rayonı]]nda [[Eski QırımğaQırım]]ğa yaqın [[Aqçora (Долинное)]] köyüniñ mezarlığında defn etildi.
 
== Edebiy yaratıcılıq ==
Eşref Şem’i-zadeniñ birinci şiirleri [[1923]] senesi matbuatta basılıp başladı. Şairniñ [[1925 ]]- [[1930]] seneleri yazılğan «Aqşam deñiz yalısında» (1925), «Yırlarım» (1925), «Şaylı qız» (1927), «Arıqbaş eteginde» (1928), «Asret» (1930) kibi şiirleri gençlikke bağışlana.
 
[[1933]] senesi Eşref Şem’i-zade birinci beşyıllıqnıñ qocaman inşaatı olğan meşur «ДнепроГЭСDneproGES» qurucılığına bağışlanğan «Dneprelstan» poemasını yaza. Poema şairge nam ketirdi. Eser [[1936]] senesi [[rus tilinetili]]ne tercime etilip, «"Qırımnıñ ebebiyat ve sanatı" (Литература и искусство Крыма») jurnalındamecmuasında basıldı.
 
Şair aynı zamanda tercime işinen oğraştı. Şekspirniñ[[Vilyam Şekspir]]niñ «On ekinci gece» faciasını, A.S.Puşkinniñ[[Aleksandr Puşkin]]niñ, M.Lermontovnıñ[[Mihail Lermontov]]nıñ, Nizamiyniñ[[Nizamiy]]niñ ve digerlerniñ eserlerini tercime etti.
 
[[Sürgünlik]] devirinde [[1960]][[1970]] seneleri edipniñ yaratıcılığı küçlü bir aqıntı olaraq inkişaf etti. 1965 senesi onıñ «Qaval» adlı birinci şiirler cıyıntığı çıqtı. «Toğan qaya» (1969), «Şiirler ve poemalar»(1978) adlı cıyıntıqlarına kirgen şiiriy eserleri cenkten soñki qırımtatar şiiriyetinde yañı burulış nümüneleri oldılar. Onıñ «Programmanı oquğanda», «Çolpanğa doğru», «Yol berme!», «Emeksever mağrur halqım» ve daa çoq şiirleri, bunıñ kibi de «Qırqlama» adını alğan qırq dane sekizligi şairniñ yüreginden qaynap çıqqan inci daneleridir. Şairniñ eñ belli eserlerinden biri «Közyaş divar» destanıdır. Bundan da ğayrı «Ömür ve yaratıcılıq» (1974), «Halq hızmetinde» (1977) adlı maqaleler cıyıntıqları basılıp çıqtı.
 
{{DEFAULTSORT:Şem’i-zade, Eşref}}
[[Kategoriya:Şairler]]