'''Qaray tili''' ya da '''qaraim tili''' -. [[Türkiy tiller|türkiyTürkiy tiller]]niñ [[Qıpçaq gruppası|qıpçaq gruppası]]na kirekirer. Qaray tiline eñ yaqın tiller - [[Qaraçay-balqar tili|qaraçay-balqar]], [[Qumıq tili|qumıq]] ve [[Qırımtatar tili|qırımtatar]] tilleridir. Zemaneviy noğay, tatar, başqurt, çuvaş, qazah, qırğız, qaraqalpaq tilleri de qaray tiline yaqındır. Qadimiy türk tillerden biri olıp, qaray tili alimlerniñ diqqatını özüne çeke. XVII asırda onı isveç şarqşınası Gustav Deringer, XIX ve XX asırlarda türkşınaslar akad. V.V.Radlov, T. Kovalski ([[Lehistan|Lehistan]]), V.A. Gordlevskiy, A.Zayonçkovskiy (Lehistan), Ya. Gjegojevskiy (Lehistan), prof. N.A. Baskakov, prof. A.Dubınski (Lehistan), B. Munkaçi ([[Macaristan|Macaristan]]), K.M. Musayev, S.M. Şapşal ve başqa alimler qaray tili üzerine tedqiqatlar keçirgen ediler.
Qaray tiliniñ böyle şiveleri bardır: Qırım (şarqiy) şivesi ve ğarbiy şivesi. Ğarbiy şive Trakay ve Galiç-Lutsk şivelerine ayrırıla. Qırım şivesi XIX a. soñuna [[Qırımtatar tili|qırımtatar tili]] ile assimilâtsiyağa oğradı, ğarbiy şive ise deñişmelerge oğramağan.
