Memet Nuzet

Memet Nuzet («Tureviç». Asıl soy adı Çelebiyevdir) (1888, mart 13 – 1934, mayıs 4) Memet Nuzet Kezlev uyezdiniñ Aydarğazı köyünde Şeyh-Islâm çelebiniñ qorantasında doğa. Özüniñ ilki tasilini köy ocapçesinden ala. Soñra babası Şeyh-İslâm çelebi 1897 senesi onı Kezlev medresesine yerleştire. 1900 senesi Bağçasaraydaki meşur Zıncırlı medresege oqumağa kire. Memet Nuzetniñ faal edebiy yaratıcılığı 1905 senesi inqilâbı devrinde başlay. Edebiyatşınaslıq nazariyesinde maarifçilik realizmi dep adlandırılğan yaratıcılıq usulı, yani ratsionalizm, didaktizm ve ahlâq tüzetüv usulınen yazılğan edebiy eserleriniñ tesiri altında icat ete. 1909 senesi politsiya nezareti altında bulunğan yaş şair, iñkilâp cellâtları olğan devlet erbapları aqqında epigrammalar yazuvda qabaatlanıp qapatıla ve 4 ay Aqmescit türmesinde sorğu altında buluna. Apshaneden çıqqan soñ o Qırımdan kete. O vaqıtta şair Moskvada, Peterburgda, Nijniy Novgorodda, Qazanda, Ufada, Uralskte, Orenburgda buluna. 1910 senesiniñ başında, Qazanda Abdulla Toqaynen körüşe, onıñ lektsiyalarını diñley. Memet Nuzet Kuybışev rayonınıñ Köklüz köyünde ocalıq yapar eken, ağır hastalanıp, 1934 senesi mayıs 4-te Kökköz hastahanesinde vefat etti. Memet Nuzet poeziyanıñ çeşit janrlarında eserler yarattı: satirik ve yumoristik şiirler, balalar içün şiirler, ahlâq ve turmuş, terbiye mevzularında şiirler, lirik şiirler, agitatsion şiirler, şiiriy pyesalar, poemalar ve ilâhre. Şairniñ böyle satirik ve yumoristik manzumeleriniñ halq arasında eñ ziyade meşur olğanlarından: «Noğaynıñ adağı», «Uzun qulaq aziz», «Ava sertiygen», «Menden de geceñ hayır», «Soqur közden seadet», «Türküli namaz», «Çoban ve eçki», «Taqsim dersi», «Qaydan çıqa?», «Bizniñ babaylar», «Içki qurbanı», «Vaaz», «Noğaynen molla», «Tek mağa körünme», «Ağır ceza» ve daa çoq eserlerini qayd etmek mümkün. Memet Nuzetniñ büyük kölemli elyazmalar defteri belli şairimiz Abduraman Qadri-zadeniñ Rumıniyada yaşağan qızı Piraye hanımda saqlanıp qalğandır. Bu defterdeki bir sıra şiirlerni Eşref Şemi-zade «Lenin bayrağı»nıñ 1967 senesi «Raatlıq saifeleri»nde (mayıs 6, iyun 17) bastırğan edi. Şairniñ saylama eserlerniñ cıyıntığı («Qırımnıñ çöl ayatından») Aqmescitte 2003 senesi neşir etildi.