I Selim Geray: Versiyalar arasındaki farq
Content deleted Content added
Deñiştirme tasviri yoq |
Deñiştirme tasviri yoq |
||
3 satır:
I Selim Geray, [[1671]]-[[1678]], [[1684]]-[[1691]], [[1692]]-[[1699]], [[1702]]-[[1704]] senelerinde dört sefer Qırım tahtında üküm sürdü. [[Bahadır Geray]]nıñ balasıdır.
Babası ölgen vaqıtta çoq kiçkene olğanı içün Ablan kabilesi emirlerinden Mirzaş Ağanın terbiyesine berildi. Sonra emcesi İslâm Geraynın imayesine kirdi, onın vefatından son Âdil Geray zamanında Qırımdan Yanbolunun Çölmek köyüne köçüp buyerge yerleşti. Selim Geray [[Adil
1683 senesinde Osmanlılarnıñ Viyana bozgunu sebep kösterilip, Murad Geraynıñ yerine II Hacı Geray ketirildi, lakin sülaleler istemegeni içün 9 ay soñra tahttan alındı, yerine ekinci kere Selim Geray qaytarıldı. Bu vaqıt Osmanlı Devletiniñ en qıyın vaqıtı edi. Nemçe, Venedik, Lehistan ve Rusiyenin teşkil etgeni Muqaddes
Selim Geray 1689 senesinde [[Osmanlı
[[III Saadet Geray]] 6 ay tahtta qalğan soñ, sülaleler istemegeni içün tahttan alınıp yerine [[Safa Geray]] tayinlendi. Han, 1992 senesinde Osmanlı - Nemçe cenkine çağırıldı. Hacı Ali Paşanıñ ordusuna qoşulmaq içün yolğa çıktı, lakin askerleri mirzalarnıñ ve zadeğanlarnıñ qozğaması sebebiynen keri qayttı. Safa Geray 1 seneden ziyade tahtta qalğan soñ, azletilip [[Rodos]] Adasına sürgünlikke yiberildi, yerine yañıdan I Selim Geray Han tayinlendi. O vaqıtta Osmanlı Devleti, Rusiye ve Nemçelilernen cenkte edi. Hacı Selim Geray em Ruslarğa emde Nemçelilerge qarşı Osmanlılarnen qol tuttu. 1996 senesinde Rusiye Osmanlılarnın qolunda olğan Azaq kalesine ücüm etti. Bu vaqıtta Rusiyenin başında Çar Deli Petro bar edi. 3 ay sonra Kefe Beylerbeyi Murtaza Paşaynen Hacı Selim Geraynıñ oğlu Qalga Qaplan Geray, Azaq Qalesin quşatmadan qurtardı.
1997de Osmanlılar Nemçelilerge qarşı olğan cenkte yeñildi, barışıqlıq tilep başladı. Nemçelilerde Frenkistannen olğan anlaşmazlıqları sebebiynen razı olmağa meyilli edi. Lakin Rusiyeynen Lehistan cenkni sürdürmek niyetinde ediler. İngilizlernin arağa kirmesinen 1699da Karlofça Uzlaşması imza etildi. Osmanlılar em arbiy emde siyasiy mağlubiyetke oğradı. Boğdan Nemçelilerge, Ukrayina Lehistanğa, [[Azaq Qale]]si Rusiyege berildi. Bularğa dayanalmağan Hacı Selim Geray Han tahttan ferağat istedi, Silivrideki çiftligine ketti, yerine üyken oğlı [[II Devlet Geray Han]] tayinlendi.
II Devlet Geray Hannıñ siptiki vazife vaqıtında Qalğa tayinindeki aqsızlıqlar sebep kösterilip qarışıklar, isyanlar toqtamadı. Bir qaç sene soñ tahtqa yañıdan dördünci kere Hacı Selim Geray Han mindirildi. II Devlet Geray Han Rodosğa sürginlikke yiberildi.
Hacı Selim Geray dördünci hanlıq devirinde Qırımdaki qarişiqlıklarnı tüzetti, 1704 senesinin temmuz ayında vefat etti. Cenazesi Bağçasarayda Selim Geray Han camisine kömüldi.
Hacı Selim Geray, Qırım hanlarının eñ körümlilerinden edi. O Osmanlılarğa ürmetnen yaqlaşıp olarnen qoltutsada, Qırımnın menfaatlerniñ ep eñ başta tuttu. Hacı Selim Geray muzıka ve bestekarlıknende oğraştı, "Selim" taqmaqınen şiirler yazdı. Arapça ve Farça bile edi. Adına Perekopta qazanğan cenk sebebinen [[Sabit Efendi]] tarafından "Zafername" yazıldı.
== Menbalar ==
# Kırım Hanlığı Kronolojisi Bahçesaray Dergisi
# Qırım Tarihi Teziş Neşriyatı ISBN 978-966-470-016-7
# Türk Kavimleri ve Devletleri Akdes Nimet Kurat
{{Qırım Hanları}}
|