I Selim Geray: Versiyalar arasındaki farq

 

Selim Geray Adil Geraydan soñ 1671 senesiñde sipti sefer tahtqa ketirildi. 1672 de Osmanlılarnıñ Lehistanğa qarşı Qamaniçe seferine qoşuldu. Bu seferden son Podolyaynen Volinya Osmanlı akimiyetine kirdi. 1978 de Osmanlı Sadrazamı Merzifonlu Kara Mustafa Paşanen anlaşamağanı sebebinen tahttan alındı. Yerine Murad Geray ketirildi.

1683 senesinde Osmanlılarnıñ Viyana bozgunu sebep kösterilip, Murad Geraynıñ yerine II Hacı Geray ketirildi, lakin sülaleler istemegeni içün 9 ay soñra tahttan alındı, yerine ekinci kere Selim Geray qaytarıldı. Bu vaqıt Osmanlı Devletiniñ en qıyın vaqıtı edi. Nemçe, Venedik, Lehistan ve Rusiyenin teşkil etgeni Muqaddes Lig devletleri Osmanlılarğa qarşı keniş bir cepede cenkke kirişti. Lehistan, Eflak ve Boğdannı zapt etmek içün teşebbüs etti, Selim Geray Han olarnı Seret özeninde yeñdi. Nemçeliler Sofya yaqınlarına qadar keldi. Selim Geray Osmanlığa kolbermek içün yolğa çıktı, lakin Edirnege yaqlaşğanda Prens Golitsin kumandanlığında 200.000 kişilik Rusiye ordusun Qırımğa yaklaşqan haberin aldı, emen keri kayttı. Rusiye 1687 ve 1689 da eki sefer Qırımğa kirmemege teşebbüs etti, ekevindede yeñildi.

Selim Geray 1689 senesinde Osmanlı Devletinen Nemçe Krallığı arasındaki cenklerge çağırıldı. Selim Geray Han, Özbek Hannı Subhankulu Mehmedke bir elçi yiberdi. Elçi , “Ali Osman Padişasına dört yaqtan düşman zuhur etkeniñ, memleketni istilağa oğratğanıñ, Osmanlı Padişasının mınavlardan episine qarşı kelemağanıñ, özünün vassallarınıñda isyan etkenin” aytqan son, “Osmanlı Padişasına mal ve askernen imdat ve ianet etmek kerekgenin” bildirdi. Selim Geray Hannıñ Özbek Hannıñdan tilegeni cenkke asker yibermesi degil, onın yoqluğunda Qalmuqlarnıñ Qırımğa kelmesine Özbek ordusunın mani olması edi. Lakin bu vaqıtta Qalmuqlarnıñ bulay bir areketi olmadı. Nemçe quvetleri Balkanlarğa saldırıp, Niş şeerin zapt etkende, Osmanlı akimiyetinin Rumelide qalıp qalmaycağı bile aytılıp başlağan edi. Balqanlardaki Hristian cemaatın isyan etmesinen vaziyet pek qıyınlaştı. Selim Geray Han 30.000 askerlik ordusunen imdatğa yetişti, Nemçelilerni Kaçanik geçitinde yeñdi. Köprülü Fazıl Mustafa Paşa kumandasındaki Osmanlı ordusunen beraber Nemçelilerni keri qaytarıp, başta Niş soñra Belgradnı zapt etti. Bu vaqıtta oğlu ve Nureddini Azamet Geraynın ölgenin tuyup pek üzüldü. 1691 de tahttan feragat istep Edirnedeki çiftliginde qaldı. Bu yerden Hacığa ketti. Yerine III Saadet Geray Han ketirildi. Selim Geray Hannıñ Osmanlı Devletiniñ bu qıyın vaqıtında üküm sürmesi, Osmanlılarnın Balkanlarda 200 sene daa qalmasına sebep oldı.