I Meñli Geray: Versiyalar arasındaki farq
Content deleted Content added
kDeñiştirme tasviri yoq |
Deñiştirme tasviri yoq |
||
15 satır:
Meñli Geray hanlıqta evelâ nizamnı ğayrıdan tiklegen soñ, 1484-de Osmanlı padişası [[II Beyazıd]]nıñ [[Aqkerman]] seferine 50 000 Qırım atlısınen qoşulıp Qırım Hanlığını ilk kere Osmanlılarnıñ fetih areketine qattı. Aqkerman seferi neticesinde [[Tuna]] özeni boyunda zapt etkenleri Balta, Tombasar, Qavşan qasabalarınen etrafı Qırım Hanlığına berildi.
1485 senesi I Meñli Geray [[Qazan Hanlığı|Qazan hanı]] İbraimniñ tul apayı [[Nur Sultan]]nen evlene. Bu evlenmeden em Qırım, em de Qazan veliahdı [[I Sahib Geray|Sahib Geray]] (
1474 senesinde Moskva knâzı [[III İvan]] ile Qırım hanı Meñli Geray arasında ittifaq antlaşması imzalandı. Qırım ve Rus ordularınıñ ortaqlaşa askeri areketleri neticesinde Rus knâzlığı Altın Ordunıñ vasallığından qurtuldı. 1491 senesi Meñli Geray Altın Ordunı [[Özü özeni|Özü]] ve [[Don]] özenleriniñ aşasından 60 biñ asker yardımınen sıqıp çıqardı ve [[Qara Kermen]] qalesini qurdurdı. 1502 senesi, iyün 28-de I Meñli Geray Altın Ordunıñ hanı Şeyh Ahmedni tar-mar etti. Bu ğalebeler sayesinde Qırım Hanlığı Özü ile [[Edil]] özenleri arasında topraqlarnı öz kontroli altına aldı. Qırım Hanlığınıñ meydanğa kelüvi yekünlendi. Ortaq duşmanları (Altın Ordu) bozğunğa oğratılgandan soñ müteffik olğan Qırım ve Moskva arasındaki munasebetler yavaş-yavaş kerginleşmege başladı. Rusiye mınavı Hanlıqlar üstündeki tazıyıqnı bundan soñ, daa çoq arttırdı. Meñli Geray han, ögey oğlu [[Abdüllâtif]]ni Qazan hanı tayinledi. Bir vaqıt soñra Qazan halqı Rus knâzı III İvanğa muracaat etti. Abdüllâtif hannıñ yaramay idaresinden şikâyet etip tahttan qaytarılmasını istedi. Abdüllâtif han vazifesinden alınıp yerine qardaşı Muhammed Emin ketirildi. Meñli Geray han, knâz III İvanğa sert bir mektüp yazdı. Qırım Hanlığınen Rusiyeniñ arası açıldı. Mınavı kerginlik, III İvannıñ ölüminden soñ yerine keçken [[İV Vasiliy]] vaqtında yoq oldı, dostluq munasebeti yañıdan quruldı. Meñli Geray hannıñ apayı Nur Sultan bike, oğlu Abdüllâtifni körmek içün, Meñli Geray handan olğan oğlu Sahib Giray ve üç elçinen beraber, 1508 senesinde Moskvağa ketti. Anda bir ay qaldı. [[Qazan]]ğa han tayinlengen diger oğlu Muhammed Emin hannı Qazanda ziyaret etti. Qayta ekende, Rus çarınıñ sarayında altı ay musafir qaldı.
| |||