Eminek

Eminek Mırza 15. asırda Qırım hanlığına temel qoyğan sülâlerden Şırın sülâlesiniñ reisi

15. asırnıñ başlarında Altın Ordudaki taht qavğaları sebebinen bir talay boy - sülâle Deşt-i Qıpçaqtan qaçıp Qırımğa sığına edi. Bu sülâleler zaman içinde Qırımdaki ükümranlıqların tayininde quvet qazandı. Bulardan Şırın, Argun, Qıpçaq, Barın sülâleri eñ quvetlileri edi. Qırım sülale meclisinde dört qaracı dengen mınav sülâlelerniñ reisleriniñ olurı olmadan iç bir müim qarar alınamay edi. Bularnıñ içinde eñ quvetlisi 1437 senesinde Qırımğa köçgen Şırın sülâlesi edi. Bu sülâlen reisi aynı vaqıtta sülâleler meclisinede reislik ete edi.

Cengiz Han tamırından kelgen I Hacı Geraynıñ hanlıq qurması Şırın sülâlesi sayesinde oldı. Eminek Mırza Qırımda en çoq lafı keçgen adam edi. Hanlıqnıñ qurulmasına temel qoyğan Şırın sülalesinden olğanı içün onıñ munasip körmegeni iç kimse tahtğa keçemay edi. Eminek Mırza I Hacı Geray vaqıtında ve onıñ vefatından soñra balaları arasındaqı taht qavgalarında müim tesiri bar edi. Nur Devletke qarşı Meñli Geraynı destekledi.

Eminek Mırza, I Hacı Geray han yarlıgında Qırım askeriyesiniñ başı dep körüne. Özü Osmanlı padişası Fatih Sultan Mehmedke eki kere bitik yazıp yiberdi. Devirniñ en quvetli ükümranınen doğrudan muhatap ola bilmesi, Eminek Mırzanıñ Qırımda tesirin köstermekte. Mınav bitiklerden ekincisinde Meñli Geraynı Qırımğa yibermesin ve oña özüniñ sözünden çıqmamasın padişadan tembilemesin istiy.

Menbalar

1. A. Melek Özyetgin, Altın Ordu, Kırım ve Kazan sahasına ait yarlık ve bitiklerin dil ve üslup incelemesi, TDK yayınları 1996
2. Akdes N. Kurat, IV-XVIII yüzyıllarda Karadeniz kuzeyindeki türk kavimleri ve devletleri. 1972