Kefe: Versiyalar arasındaki farq

Content deleted Content added
k robot deñiştire: nl:Feodosija
Deñiştirme tasviri yoq
52 satır:
|sayt tili =
}}
'''Kefe''' ({{lang-uk|Феодосія}}, {{lang-ru|Феодосия}}) – [[Qırım]]nıñ cenüp-şarqşarqiy yalısında yerleşkenbulunğan şeerdir.
 
== Coğrafiya ==
Kefe Qırımnıñ cenüp-şarq tarafında [[Kefe körfeziniñkörfezi]]niñ yalısında yerleşebuluna. Şeerniñ iklimine deñiz, dağ aldıları ve çöl tesir ete. İyülniñ orta arareti +24°C, yılnıñ küneşli saatlarnıñ orta miqdarı 2272, qış yımşaq, yağanaqlarnıñ orta yıllıq derecesi 360 mm. Yuvunuv mevsimi mayısnıñ ortasından oktâbrniñ ortasınace devam ete.
 
== Tarih ==
Şeerniñ temeli [[milâttan evel VI asır]]da, [[Milet]] şeerinden çıqma [[Yunanlar|yunanYunan]] müstemlekeciler tarafından qoyuldı. [[Milâttan evel 355 senesi]]nden Kefe [[Bospor devleti]]niñ terkibine kire edi. IV asırda [[hunnularHunnlar]] şeerni yıqtılar. Mezkür devirde şeerde ve onıñ civarlarında [[alanlarAlanlar]] yaşay ediler ve qasaba Ardabda (yani ‘Yedi Mevlâlı’) alan adını taşıy edi. [[V asır]]da şeer [[Rоma İmperiyası]]nıñ nezareti altına keçti, [[VI asır]]da [[hazarlarHazarlar]] basıp aldılar, soñra kene [[Bizans İmperiyası]]nıñ eline keçti. Kelecek asırlar devamında büyük olmağan bir qasaba edi. [[XIII asır]]da [[Altın Ordu]]nıñ altında qaldı, soñra ise ceneviz[[Ceneviz]] tuccarlarınen satın alındı. Olar Kaffa adlı abadan bazarlıq şeerni meydanğa ketirdiler. İşbu şeer [[Qara deñizdekideñiz]]deki alış-verişni tek başına nezaret etken esas liman ve ortalıqtaki ceneviz qasabalarnıñ idare merkezi oldı.
 
1475 senesi Kaffanı [[Gedik Ahmet Paşa]]nıñ reberligi altında osmanlı[[Osmanlı]] askeriy quvetler fethfetih ettiler. Kefe [[Osmanlı Devleti]]niñ Qara deñizdeki esas limanı oldı. Bu devirde şeer keñleşti, inkişaf etti. Kiçik İstambulİstanbul adını taşığan Kefe şeeri XIV asırda iqtisadiy munasebetler quruv ceetinden müim yer alğan. Şarq memleketler arasındaki satın- aluvlar, ticaret yolları Kefe şeerinden keçken. Kefede 70 biñge yaqın nefer musulman-hristian qarışıq eali yaşağan. 1682 senesi şeerde 4000 ev (olardan 3200 musulman, 800 hristian) bar edi. Osmanlılar tahtqa oturğanı ile mında faal musulmanlaştıruv ceryanı başlanğan. Misal olaraq, [[XIV]]-[[XVIII asır]]ğa qadar, yani 4 asır devamında şeerde 28 [[ortodoks]] hristian kilsesi, danğalaqlarnıñ 15 [[katolik]] hristian kilsesi ve yeudilerniñ 2 sinagogaları olğan olsa, 18XVIII asırda osmanlılarnıñOsmanlılarnıñ devirindedevrinde tek camiler 70 raqamını teşkil etken. [[XV]] ve [[XVIII]] asırlarda Kefede 6altı biñge yaqın evler qurulıp, olarnıñ er birisi öz tekrarlanmaz ömüriniömrüni yaşağan. Tarihiy ve dokumental vesiqalarğa köre, şeerde [[qırımtatarlarQırımtatarlar|qırımtatar]], [[Türkler|Türk]], [[Rumlar|Rum]] ve [[Ermeniler]]danden ğayrı, [[eflâklarEflâklar]] (yani [[rоmaniyalılar]]), [[lehlerLehler]], [[gürcilerGürciler]] ve [[çerkezlerÇerkezler]] ömür qurğanlar.
 
[[Resim:Bogaevsky Old Theodosia.jpg|thumb|right|400px|XIX asırda Kefe şeeri]]
74 satır:
 
=== Müfti Cami ===
Bu büyük cami [[1623 senesi]] qurulıp, osmanlı mimarcılıq ananeleri ile köterilgen. 1783 senesi Qırım Rusiyege qoşulğan soñ, işbu musulman camisi Uspeniye adlı ermenlerniñ katolik ibadethanesine çevirilip, uzun bir müddet devamında ermeni ealisiniñ diniy ihtiyaclarını qanaatlendirgen. Al-azırda restavratsiyadan keçken Müfti Cami Kefe şeerindeki zemaneviy Lenin ve Furmanov soqaqlarınıñ çatışmasında yerleşkenbuluna. Böyleliknen, Müfti Cami camisi çoq yıllar devamında em türklerTürkler içün, em qırımtatarlarQırımtatarlar, em de qırımQırım ermenleriErmenleri içün ibadet evi olıp, [[1944 senesi]] Qırımtatarlarnı [[qırımtatarlar]]nıQırımtatar [[sürgünligi|sürgün]] etkenden soñra ise perişan bir alğa qaldırılğan. Tek [[1975 senesi]] bu cami kene öz evelki alına ketirilgen edi.
 
== İqtisadiyat ==
Kurort saası Kefe iqtisadiyatınıñ temelidir. Mında belli şifahaneler, raatlıq evleri, mineral çeşmeler, plâjlar bar. Turizmden ğayrı iqtisadiyat köy hocalığına, balıq avına, aş sanayısına esaslana. Şeerde tütün fabrikası, şıra zavodı, mehanik zavodı, optika ve diger zavodlar şalışmaqtaçalışmaqta.
 
== Menbalar ==