Kefe: Versiyalar arasındaki farq

Şeerniñ temeli milâttan evel VI asırda, Milet şeerinden çıqma [[yunanlarYunanlar|yunan]] müstemlekeciler tarafından qoyuldı. Milâttan evel 355 senesinden Kefe [[Bospor devleti|Bospor devleti]]niñ terkibine kire edi. IV asırda [[Hunnular|hunnular]] şeerni yıqtılar. Mezkür devirde şeerde ve onıñ civarlarında [[Alanlar|alanlar]] yaşay ediler ve qasaba Ardabda (yani ‘yedi Mevlâlı’) alan adını taşıy edi. V asırda şeer [[Rоma İmperiyası|Rоma İmperiyası]]nıñ nezareti altına keçti, VI asırda [[Hazarlar|hazarlar]] basıp aldılar, soñra kene [[Bizans İmperiyası|Bizans İmperiyası]]nıñ eline keçti. Kelecek asırlar devamında büyük olmağan bir qasaba edi. XIII asırda [[Altın Ordu|Altın Ordu]]nıñ altında qaldı, soñra ise ceneviz tuccarlarınen satın alındı. Olar Kaffa adlı abadan bazarlıq şeerni meydanğa ketirdiler. İşbu şeer Qara deñizdeki alış-verişni tek başına nezaret etken esas liman ve ortalıqtaki ceneviz qasabalarnıñ idare merkezi oldı.

1475 senesi Kaffanı [[Gedik Ahmet Paşa|Gedik Ahmet Paşa]]nıñ reberligi altında osmanlı askeriy quvetler feth ettiler. Kefe [[Osmanlı Devleti|Osmanlı Devleti]]niñ Qara deñizdeki esas limanı oldı. Bu devirde şeer keñleşti, inkişaf etti. Kiçik İstambul adını taşığan Kefe şeeri XIV asırda iqtisadiy munasebetler quruv ceetinden müim yer alğan. Şarq memleketler arasındaki satın-aluvlar, ticaret yolları Kefe şeerinden keçken. Kefede 70 biñge yaqın nefer musulman-hristian qarışıq eali yaşağan. 1682 senesi şeerde 4000 ev (olardan 3200 müsülman, 800 hristian) bar edi. Osmanlılar tahtqa oturğanı ile mında faal musulmanlaştıruv ceryanı başlanğan. Misal olaraq, XIV-XVIII asırğa qadar, yani 4 asır devamında şeerde 28 hristian kilsesi, danğalaqlarnıñ 15 katolik kilsesi ve yeudilerniñ 2 sinagogaları olğan olsa, 18 asırda osmanlılarnıñ devirinde tek camiler 70 raqamını teşkil etken.

1778 senesi, Rusiye ükümeti tarafından teşkil olunğan hristian ealisiniñ sürgün etilüvi zamanında, 5511 [[ermenilerErmeniler|ermeni]], 1648 [[rumlarRumlar|rum]], 24 [[gürcilerGürciler|gürci]] Kefeden çıqarıldı. 1783 senesi Qırım [[Rusiye|Rusiye]]niñ eline keçti, 1784 senesi Kefe Feodosiya (Феодосия) olaraq adlandırıldı.

XIX asırda bu şeerde belli ressam [[İvan Ayvazovskiy|İvan Ayvazovskiy]] yaşay ve icat ete edi. 1892-95 senelerde [[Canköy|Canköy]]den Kefegece [[Demiryol|demiryol]] qolu yapıldı, 1899 senesi ise yañı deñiz limanı quruldı.

Böyle ilk cemilerden birisi - Müfti Camidir. Bu büyük cami 1623 s. qurulıp, osmanlı mimarcılıq ananeleri ile köterilgen. 1783 s. Qırım Rusiyege qoşulğan soñ, işbu musulman camisi Uspeniye adlı ermenlerniñ katolik ibadethanesine çevirilip, uzun bir müddet devamında ermeni ealisiniñ diniy ihtiyaclarını qanaatlendirgen. Al-azırda restavratsiyadan keçken Müfti Cami Kefe şeerindeki zemaneviy Lenin ve Furmanov soqaqlarınıñ çatışmasında yerleşken. Böyleliknen, Müfti Cami camisi çoq yıllar devamında em türkler içün, em qırımtatarlar, em de qırım ermenleri içün ibadet evi olıp, 1944 s. qırımtatarlarnı sürgün etkenden soñra ise perişan bir alğa qaldırılğan. Tek 1975 s. bu cami kene öz evelki durumına ketirilgen edi. XV ve XVIII asırlarda Kefede 6 biñge yaqın evler qurulıp, olarnıñ er birisi öz tekrarlanmaz ömürini yaşağan. Tarihiy ve dokumental vesiqalarğa köre, şeerde [[Qırımtatarlar|qırımtatarlar]]dan ğayrı, [[Eflâklar|eflâklar]] (yani [[Rоmaniyalılar|rоmaniyalılar]]), [[Lehler|lehler]], [[Gürciler|gürciler]] ve [[Çerkezler|çerkezler]] ömür qurğanlar.