Keriç: Versiyalar arasındaki farq

Content deleted Content added
k Kerç serlevası Keriç saifesine yollandı
Deñiştirme tasviri yoq
1 satır:
{{MY
|tip = şeer
|qırımtatar adı = KerçKeriç
|original adı = ''ukr.'' Керч<br>''rus.'' Керчь
|memleket = Ukraina
20 satır:
|cedvelde region1 adı =
|region2 türü = şeer şurası
|region2 = KerçKeriç şeer şurası
|cedvelde region2 adı =
|içki bölünüv =
52 satır:
|sayt tili =
}}
'''KerçKeriç''' ({{lang-uk|Керч}}, {{lang-ru|Керчь}}) — şarqiy [[Qırım]]da [[KerçKeriç boğazı]]nıñ yalısında yerleşken bir şeer, iri sanayı, naqliyat, turizm ve yazlıq raatlanuv merkezi, şeer-qaraman. KerçKeriç — dünyanıñ eñ qadimiy şeerlerinden biridir. Şimdi KerçteKeriçte çeşit türlü medeniyetler ve devirlerge ait olğan bir çoq tarih ve mimarcılıq abidesi bar.
 
== Tarih ==
=== Antik devri ===
[[Milâttan evel VII asır]]nıñ soñunda [[Miletos]] adlı yunan şeerinden kelgenler şimdiki KerçKeriç yerinde Pantikapeyon (yunanca Pantikápaion, iran ''Panti Kapa'' sözlerinden çıqtı, tercimesi — ''balıq yolu'') şeerini qurğan ediler. Akropol şimdiki [[Mitridat dağı|Mitridat]] adlı olğan dağda yerleşken edi.
Şeerniñ etrafında başqa qadimiy yunan şeerleriniñ nekropollerinden farqlı olğan nekropol bulunğan edi.
Pantikapeyon nekropoliniñ terkibinde o zamanda yunanlar içün adetteki topraq qabirlerden ğayrı şeerden çölge taba keçken yolnıñ boyunda bir sıra qurğan bar edi.
 
==== Bosporostaki arbiy federatsiya. Pantikapeyon ====
Şimdiki KerçKeriç yerleşken topraq atta milâttan evel XVII—XV asırlarda meskün eken, bunı Mayak qasabasınıñ etrafında keçirilgen [[atiqiyat|atiqiy]] qazılmalar tasdıqlay. Amma KerçniñKeriçniñ şeer olaraq tarihı qararnen 2600 yıldan evel başlandı, [[milâttan evel VII asır]]da Bosporos Kimmerikos ([[KerçKeriç boğazı]]) yalısında qadimiy yunan müstemlekecileri arbiy federatsiya teşkil etken bir sıra mustaqil şeer-devletni qurdılar. Şeerlerara ittifaqnıñ maqsadı — tamır halqqa ([[skitler]]ge) qarşılıq yapuv edi.
 
==== [[Bosporos Devletiniñ]] ahırı ====
78 satır:
[[1318 senesi]] şeer Şimaliy Qara deñiz yanındaki [[Ceneviz Cumhuriyeti|ceneviz]] müstemlekeleriniñ terkibine kirsetildi.
 
[[1475 senesi]] şeer [[Osmanlı Devleti]]niñ ükümine keçti. O arada KerçKeriç berbat bir alğa keldi ve [[Zaporog qazaqları]] tarafından bir qaç kere ücümge oğradı. XVIII asır başında [[Azaq deñizi]]nde Rusiye öz arbiy küçüni quvetlendirgenine cevap olaraq оsmanlılar KerçKeriç boğazı yalısında [[Yeñi Qale]]ni quralar.
 
=== Yañı zaman ===
Rus-оsmanlı cenkinden soñ [[1774 senesi]]ndeki [[Küçük Kaynarca muqavelesi]]ne köre KerçKeriç ve Yeñi Qale Rusiye terkibine kirsetilgen edi.
 
[[1783 senesi]] KerçKeriç [[Tavriya guberniyası]]nıñ terkibine kirsetildi. Şeerniñ ealisi [[yunanlar]], [[ruslar]], [[ukrainler]], [[italyanlar]] ve [[ermeniler]]den ibaret edi. 1821 senesi KerçKeriç ve Yeñi Qale hususiy memüriy birlemge — KerçKeriç-Yeñi Qale şeerbaşlığına ayırıldı. Bu aradan başlap şeer abadanlaşıp başlay.
 
1855 senesi [[Qırım cenki]] vaqtında şeerni ingliz ordusı yıqıp berbat etti.
 
=== II Cian cenki vaqtındaki KerçKeriç ===
[[II Cian cenki ]] vaqtında KerçteKeriçte sovetnen alman orduları arasında bir çoq deşetli uruş olıp keçti. [[1941 senesi]] noyabr ayında şiddetli uruşlardan soñ almanlar şeerni işğal ettiler. 1941 senesi dekabr 30 künü şeer birinci sefer azat etildi. Sovet ordusı keri çekilgenden soñ askerlerniñ bir qısmı partizanlarnen beraber [[Acı Muşqay]] taşparçalav quyularına kete.
 
[[1944 senesi]] [[aprel 11]] künü KerçKeriç tamamen azat etildi.
 
[[1973 senesi]] [[sentâbr 14]] künü KerçkeKeriçke şeer-qaraman rütbesi berildi.
 
== Sanayı ==
[[XX asır]]nıñ ekinci qısmında KerçKeriç iri gemi yapıcılığı ve maden tökmeciligi merkezi olıp qaldı.
 
[[Şuralar Birligi]] dağılğanı ve bazar iqtisadiyatına köçkeninen gemi yapıcılığı ve maden tökmeciligi saaları zayıflaştılar. Şeer sanayı merkezinden turizm ve yazlıq raatlanuv merkezine çevirildi.
 
Şeerniñ tarihı boyu balıqçılıq onıñ içün pek emiyetli edi ve şimdi de KerçKeriç ealisiniñ büyük bir qısmı bu saada çalışa.
 
== Naqliye ==
Şeerlerara ve halqlarara köçürmeler KerçteKeriçte KerçKeriç ticaret limanı, demir yol vokzalı, avtostantsiya ve kiçik aeroport eda ete.
 
İçtimaiy naqliyat olaraq şeerde esasen avtobuslar ve marşrut taksileri qullanıla. 2004 senesi KerçniñKeriçniñ ilk trоlleybus marşrutı işletildi.
 
== Maarif ==
116 satır:
 
== Turizm ve raatlanuv ==
Qara ve Azaq deñizleriniñ yalılarında yerleşme sayesinde yaz vaqtında KerçkeKeriçke sabıq [[ŞSCB]] memleketlerinden raatlanmaq içün bir çoq kişi kele.
 
KerçKeriç yarımadasında bir qaç şifaiy çamur çeşmesi bar.
 
== GPS sistemasında koordinatlar ==
* Yeñi Qale: (WGS 84): N 45 20.8368 E 36 36.1027
* KerçKeriç qalesi: (WGS 84): N 45 18.8799 E 36 28.1891
* Töbeçik gölü: (WGS 84): N 45 10.8202 E 36 24.2984
* Çar qurğanı (WGS 84): N 45 22.4974 E 36 32.7114
134 satır:
* [http://www.kerch.com.ua/webcam/ Web-kamera]
* [http://www.planetakrim.com/catalog/webcam/webcam.php?webcam=4 Web-kamera]
* [http://www.sgu.ru/ogis/museum/kassil/lib/ums/oglavlenie.html Kence oğulnıñ soqağı] — KerçtekiKeriçteki cenk vaqialarını tasvir etüv. {{Ru icon}}
* [http://www.allcrimea.ru/towns/kerch/ KerçKeriç — 27 asırnıñ şeeri] {{Ru icon}}
* [http://kerch-ec.narod.ru/ Şeer aqqında, KerçkeKeriçke ait olğan sitelerniñ katalogı] {{Ru icon}}
* [http://bospor.com.ua KerçteKeriçte basılğan "Bospor" gazetasınıñ saytı] {{Ru icon}}
 
{{Qırımdaki meskün yerler}}