|
'''Qazan Hanlığı''' – 1438–1552nci1438–1552 yıllardaseneleri (birnecebir nice menbalarğa köre 1445-1552) yaşağan feodal tüzülüşli bir devlet.
1438ncı1438 yıldasenesi [[Altın OrdadanOrda]]dan çıqıp ayırılğan birinci hanı [[Uluğ MuammedMuhammed]] Handırhandır. Qazan Hanlığınıñ cerleri başlıca burungıburunğı [[Edil]] boyı Bolğarlarınıñ cerlerin biylegen. Ondan soñ Qazan Hanlığına [[Mariy Elçermişler|Mariyçermiş]] halqları öz tileklerimen qoşulğan hemem [[Rusiye İmperiyası|Oruslaroruslar]] ücüm etmege başlağanda [[Mariy El|Mariy]]çermiş halqı Oruslarğa qarşı , [[Tatarlar|Tatarlarmantatarlar]]man birge soğuşa, bo eki halqnıñ erteden kelgen dostlıgınıdostlığını köstere 1552nci1552 yıldasenesi Oruslar basıp kirgen.
== Qazan Hanlığı Halqı ==
Qazan Hanlığı köp milletli siyasiy birleşme bolğan. Qazan Hanlığınıñ içinde [[Tatarlartatarlar]], [[Çuvaşistan|Çuvaşlarçuvaşlar]] [[Mariy El|Mariylerçermişler]], [[Udmurtiya|Udmurtlarudmurtlar]], [[Başqırtlarbaşqırtlar]] yaşağan.
[[Başqırtlar]] Hanlıqqahanlıqqa azğana boysunğanlar. Şulay da han olarğa özüniñ kişilerin ciberip asker cıyğan soñ, Başqırtlarbaşqırtlar Hanğahanğa hızmet etmege mecbürmecbur bolğanlar . Udmurt yaqlarında Hannıñhannıñ ükümeti küçli bolğan şo cerlerniñ özegi bolıp arçaArça (udmurt) şeeri turğan.
Çuvaşlar da pek boysunmağanlar, lakinlâkin olarnıñ cerlerinde Tatartatar mirzalarımırzaları oturğanı içün olar da aqça tölemege mecbürmecbur qalğan.
== İctimayiİçtimaiy turmuşı ==
Qazan cemiyetinde buyukbüyük küçke [[ruhaniyler]] hemve [[aqsüyekler]] mensüp bolğan. divanDivan oturışına kirgen qaracılarman emirler köp biyley almağanlar.
baylıqBaylıq ocaları bolğan, qazanQazan aqsüyekleriniñ qalğan grüppalarınagruppalarına (cıyınlarına) beglermenbeklermen mirzalarmırzalar kirgen.
== Devlet Tüzülişi ==
[[Qırım Hanlığı|Qırım Hanlığında]]nda Bolğanıbolğanı kibi Qazan Hanlığındahanlığında da devlet cetekçisi [[Cengiziyler|Âl-i [[Cengiz Han|Cengiz]] bolğan. onıñOnıñ yaqın keñeşcilerikeñeşçileri emirler askermen birge cetekçilik etkenler. Şura (divan) resmiy türde de bolsa, hannıñ ükümetini tıyıp turğan Qaracaqaraca vazifesi nesilden nesilge köçken. Qazan Hanlığında 4 nesil azaları qaraca bola alğanlar.
Qurultay da bolğan, o yalıñız eñ avur vaqıtlarda cıyıla edi. andaAnda üç top birge bolıp qoşulğan Ruhaniyetruhaniyet, Askerlersskerler ve halq.
Uluslarman mirzalarmırzalar idare etkenler, yani Qazan hanlığında burunğı [[MoğolistanCengiz hannıñ devleti|Mo]]<nowiki/>ğolMoğol patşalığınıñ]] siyasiy tüzülişi yaşağan dep aytsaq yalıñış bolmaz.
Dinge kelsek Qazan Hanlığında halqnıñ köbüsi [[İslâm]] dinine ışanğanı içün İslamİslâm resmiy din dep qanunda pekitilgen.
[[Kategoriya:Tarih]]
| 