Tatarlar: Versiyalar arasındaki farq

 

Öyle sözler Orhon-Enisey yazılarında daa bar — <big>𐰆𐰍𐰕: 𐰉𐰆𐰑𐰣: 𐱃𐰸𐰕: 𐱃𐱃𐰺: 𐰋𐰃𐰼𐰠𐰀: 𐱅𐰃𐰼𐰃𐰠𐰯: 𐰚𐰠𐱅𐰃</big> (''oguz bodun tokuz tatar birle tirlip kelti'')<ref name="O-E" />, zemaneviy qırımtatarca — «Oğuz halqı doquz tatarlarnen beraber keldi»<ref>Doquz tatar — halqnıñ kerçek adıdır</ref><ref name="Kultegin" />.

Tatarlar [[Qırım Hanlığı|Qırım]] hanlarınıñ unvanında añılğan edi — «... sansız köp tatar ... padişahı». Meselâ, 1634 senesi [[Canibek Geray]] Lehistan qıralına şöyle yazğan: «…''[[Aqkermen|Aqkermanda]] olan tatardan ve [[Qırımtatarlar|Qırımda olan tatardan]], ve ğayrıdan Leh vilâyetine ve köy ve kentlerine zerre qadar zarar ve ziyan olmazdır''…»; [[Murad Geray]] muhabbetnamesinde şöyle yazğan: «''qamu tatarnıñ … uluğ padişahı''…». 1642 senesi Qırım beyi Cantemir çar [[Mihail Födoroviç]]ke şöyle yazğan: «…''cümle [[Qırımtatarlar|Qırım tatarlarnı]] … cavlay cibermeske''…». Canibek Geray seferden [[Bağçasaray]]ğa qaytqanda: «…''barça asakir-i tatar birle sağ ve salim mübarek Bağçasaray tahtımızğa kelip olturdıq''…» dep yazğan. [[Osmanlı Devleti|Osmanlı]] vesiqalarında Qırım hanlarına sıqça "tatar hanı" dep aytılğan: «…''Leh qıralı, tatar hanına virgüsin her sene vaqtıyle tamaman gönderüb, dostluq eyleye''…»<ref name ="Avdet>[https://avdet.org/ru/2017/01/20/k-istorii-krymskotatarskoj-diplomatii-7/ К истории крымскотатарской дипломатии / 7]</ref>.

 

Öz Seyaat kitabında belli türk seyaatçısı Qırım aqqında öyle yazılğan edi<ref>Челеби, Эвлия: [http://www.vostlit.info/Texts/rus8/Celebi7/frametext1.htm Книга путешествий: Крым и сопредельные области (Описание границ страны сулаат, владений рода чингизидов, первого рубежа – мощной крепости Ор, то есть Ферах-Керман)], 17 век</ref><ref name="evliya">Челеби, Эвлия: [http://www.vostlit.info/Texts/rus8/Celebi2/text62.phtml Книга путешествий: Крым и сопредельные области (Рассказ о местах паломничества в окрестностях Бахчисарая, о похороненных властителях и султанах прошлого, о шейхах, кадиях и великих святых, согласных с волей господа, о прощенных падишахах, которые попрощались с бренными богатствами и перешли во власть вечную, да освятит Бог их гробницы светом прощения, о полных света гробницах предсказателей, имамов-муджтехидов и газиев-муджахедов)], 17 век</ref>:

 

{{Cquote|Şeylernin kerçek vaziyetini baqarsıñız, qara ve beyaz [[araplar]]nı — [[Aziz İsmail]]niñ torunlarnı — köz ögüne almamağa, epsi [[indular]], [[acemler]] ve [[özbekler]], [[muğallar]] ve boğollar, [[çinler]] ve maçinler, [[Qıtay|Qatay]] ve Khotan [halqları], fagfurlar ve qazaqlar, türkmenler, [[mosqu]]vitler ve madyarlar toplamda toplam 370 {{comment|Kâfiristanıñ|hristian devletleri}} halq bar, tüm bu halqlar Tatarlardan keleler. Böyle arap ve acem, latin ve kıpti tarihçilerinin yanı sıra, yunan halqıñın tarihçilerini yazalar. <...> Büyük küç saibi olğan [[Cengiz han]]ıñ ilk balaları [[Qırım]]da yerleştiler.}}

 

<gallery mode="packed" heights="180px" caption="Avropada yapqan haritalar ve resimler">

Adil_Geray.jpg|[[Adil Çoban-Geray|Adil Geray]] — Tatar [[Or Qapı|Ornıñ]], [[Qırım]]nıñ, Noğaynıñ (ve ilâhre) Uluğ Han, 1670 s. resimi

</gallery>

 

[[Rusiye İmperiyası]]nıñ vaqtında daa bir qaç türkiy halqqa tatar adı berilgen dep sayıla (meselâ, [[qumuqlar]] — Dağıstan tatarları, [[azerler]] — Kavkaz tatarları ve ilâhre), amma olarnıñ çoqusı bu isimden vazgeçti.