Müstecib Ülküsal: Versiyalar arasındaki farq

Content deleted Content added
k →‎Menbalar: sitesi > saytı
kDeñiştirme tasviri yoq
2 satır:
[[Resim:Mustecib ulkusal.jpg|thumb|250px|right|Müstecib Ülküsal]]
 
'''Müstecib Ülküsal''' (doğma adı ''Müstecib Hacı Fazıl''; 1899 – 1996) - XX asırda diasporada [[qırımtatar]] milliy davasınıñ eñ müim adamlarından birevidir. O em doğğan yeri olğan [[Romaniya]] [[Dobruca]]sında, em ana-vatanı [[Qırım]]da, em [[Almaniya]], [[Lehistan]] kibi ğarp memleketlerinde, em de soñra köçken [[Türkiye]]de pek çoq milliy davalarda bulunğanı içün keniş malümat ve tecribe saibi olğandırolğan. Qırımtatar neşriyat tarihınıñ eñ uzun sürgen mecmuası olğan [[Emel mecmuası]]nı qurğan ve uzun seneler neşir etkendiretken. Bundan başqa Qırımtatar milliy areketi, medeniyeti, tarihı, etnografiyasınen alâqalı pek çoq kitap yazğan ve neşir etkendiretken. O tamamınen aqiqiy bir dava adamıdır.
 
Qartbabasınıñ adı Abdurrahmandır. Abdurrahman 1840 senesinde [[Qırım]]nıñ [[Or uyezdi]]niñ bir köyünde doğğan. 1862 senesi Dobrucağa köçken. Romaniyağa kelgende yañı evli eken. [[Dobruca]]da Hakime, Sakine adlı eki qızı ve Fazıl, Qavlamet, Dervişamet adlı üç oğlu doğğan. Müstecib Ülküsalnıñ babası Fazıl 1869 senesi doğğan. Fazıl 1896 senesi Vefa Çelebi adlı bir qırımtatar muaciriniñ qızı olğan Şerifenen evlengen. Müstecip Ülküsalnıñ anası Şerifeniñ babası Vefa Efendi ve anası Hacımelek Qırımnıñ [[Kefe uyezdi]]niñ [[Qazan Tip]] köyündendirköyünden.
 
Müstecip Ülküsal 1899 senesi doğdı. Qardaşları Saliha - 1904, Meliha - 1906, Necib - 1908, Münib - 1910, Nazım - 1912, Seyfeddin - 1920 seneleri doğğan eken. Müstecip Ülküsal başlanğıç mektepni Dobrucada, orta mektepni [[İstanbul]]da bitirgendirbitirgen. [[I Cian cenki]] başlağanda İstanbulğa qaytamağanı içün eki sene [[Köstence]]deki Mecidiye Musulman Seminariyasına ketkendirketken. 1916 senesi Romaniya cenkke qatılğan soñ seminariya qapanğan oquvı yarım qalğandırqalğan. Bundan soñ özüniñ köyünde başlanğıç mektepte muallimlik etmege başlağandırbaşlağan.
 
1918 senesi Qırımdaki [[Suleyman Sulkeviç]] ükümeti Qırım tamırlı olğanlarnı Qırımğa qaytmaları içün çağırğan soñ bir rus gemisinde saqlanıp [[Aqyar]]ğa ketti. 1920 senesine qadar başta [[Bağçasaray]]da [[Qaymaz Ağa]] maallesiniñ mektebinde daa soñra [[Foti Sala]] köyüniñ mektebinde ocalıq etti. Talebelerinen beraber Qırım köylerinde musamereler ötkerdi, milliy davağa qoltutqan qonuşmalar keçirdi. 1920 senesinde oquvını tamamlamaq içün Qırımdan Türkiyege keldi.
Polatlıda daa evel Türkiyege köçken emceleri Qavlamet ve Dervişametniñ qatına bardı. 1921 senesi Qırımtatarqırımtatar muacirleri köylerinden olğan Qarayavşanda başlanğıç mektepte ocalıq etti. Aynı seneniñ yazında İstanbulğa ketip yarım qalğan oquvına devam etti. 1922 senesi litseyni bitirip diplomını alıp Dobrucağa qayttı. [[Bükreş]] universiteti Uquq fakultetine kirdi. 1926 senesinde Uquq fakultetini bitirip advokat oldı.
 
Aynı sene [[Pazarcıq]]ta advokatlıqqa başladı. 1929 senesi Müstecib özünday olğan on dostunen bir mecmua çıqarmağa qarar berdiler. Özleri arasında para toplap urufat aldılar. Mecmuanıñ ilk sanı [[Emel mecmuası]] adınen 1930 yanvar 1 künü neşir etildi. Mecmuanıñ saibi ve baş müellifi Müstecib Ülküsal oldı. Emel mecmuası baştaki eki sene 15 künde bir kere neşir etilir. Daa soñra ayda bir kere çıqa. Qırım Qurultay ükümetiniñ tış işleri vekili [[Cafer Seydamet Qırımer]] de mecmuada maqaleler yazmağa başlay. Bir zaman soñra Emel mecmuası Qırımtatarqırımtatar milliy davasınıñ resmiy neşriyatı oldı. [[II Cian cenki]] başlağan soñ Almanlaralmanlar Romaniyağa kirerler. Mecmuanı çıqarmaq qıyın olur, 1940 senesi sentâbr ayında 154 san neşir etilgen soñ neşriyatnı toqtattılar.
 
Müstecib Ülküsal 1940 senesi noyabr ayında işlerini tasfiye etip Türkiyege köçti. 1941 senesinde [[Edige Qırımal]]nen beraber Qırımtatarqırımtatar milliy davası içün [[Berlin]]ge ketti. Lâkin almanlar Qırımğa ketmesine izin bermediler. Doquz ay soñra Türkiyege qaytıp keldi. 1943 senesi İstanbulğa yerleşip advokatlıqqa başladı. 1944 [[qırımtatar sürgünligi]] ve Dobrucada tuvğanlarınıñ zulumğa oğraması, apis etilmesi Müstecib Ülküsalnı pek keder etti. Ğarbiy memleketlerge qaçqan qırımlılarnı Türkiyege yerleştirmek içün oğraştı. Kelgen soylarını işlerinen küçü yetkeni qadar meşğul oldı.
 
1955 senesinde [[Cafer Seydamet Qırımer]]niñ hastalığı sebebinden Milliy Merkez toplaşuvlarına vekâleten Müstecib Ülküsal reislik etmege başladı. O zamandan soñ [[Münhen|-{crh-latn:Münhende;crh-cyrl:Мюнхенде}-]] er sene toplanğan Paris Bloku toplaşuvlarına qoşulğan, ya bir özü ya da bir qaç arqadaşınen Qırım milliy davasını temsil etti. 1960 senesinde Emel mecmuası Türkiyede yañıdan neşir etilmege başladı. 1986 senesinde közleri raatsızlanğanğa qadar Emel mecmuasın baş müellifligini etken. 154 sanı Romaniyada neşir etilgen Emel mecmuasında 103 maqalesi, 227 sanı Türkiyede neşir etilgen Emel mecmuasında 214 maqalesi bardır.
 
1986 senesinde “Emel Qırım Türk Medeniyetini Tanıtma ve Araştırma Vaqfı” (-{Emel Kırım Türk Kültürünü tanıtma ve Araştırma Vakfı}-)nı qurdı. Vefat etmeden evel bütün kitaplarını vaqıfqa bağışlağandırbağışlağan.
 
[[Qırımtatar Milliy Meclisi]]niñ reisi [[Mustafa Cemilev]] 1993 senesi Türkiyege kelgende başta hasta töşegindeki Müstecib Ülküsalnı ziyaret etti. Hasta olsa bile musafirlerni ayaqta qarşılağan, oğurlay ekende alsız olması sebebinden ayaqqa turmasına mani olmaq istegenlerge “Qırımtatar Milliy Meclisi reisini ayaqta oğurlamağa isteyim, buña küçüm bar, bunıñ böyle olması kerek” dep köstergeni davranış onıñ qadiy bir dava adamı olğanını añlatmağa yetecektir. [[Bağçasaray]]da bir soqaqqa adınıñ berilmesin özüne berilgen eñ balaban mukâfat sayğandırsayğan. Ayatı sıqıntı içinde keçmesine, bütün ömrüniñ milliy davağa adamına baqmadan iç kimseden bir qarşılıq beklemegendirbeklemegen.
 
Sağlığında neşir etilgen:
31 satır:
Ülküsalnıñ çeşit türlü kitap ve mecmualarda neşir etilgen yazıları [[Saim Osman Karahan]] tarafından cıyıntıq alına ketirilerek 2007 senesinde ''Dobruca'dan'' adınen İstanbul Qırım Dernegi tarafından bastırıldı.
 
Vefatından soñ Emel mecmuasınıñ 212-nci sanı, Müstecib Ülküsal sanı olıp neşir etilgendiretilgen. Özüniñ qalemge alğanı 5-nci kitabı ([[Qırım Yolunda Bir Ömür]], Hatıralar) 1999 senesi [[Qırım Türkleri Medeniyet ve Yardımlaşuv Dernegi]] tarafından neşir etilgendiretilgen.
 
Müstecib Ülküsal 1996 senesinde İstanbulda vefat etkendiretken.
Bir asırğa yaqın ömrüniñ 70 senesini Qırımtatarlarnıñ milliy davasına hızmet etip keçirgen Müstecib Ülküsal, Timur, Noyan ve Ülkü adlı üç bala babası edi.