Qırımtatar tili: Versiyalar arasındaki farq

Content deleted Content added
Deñiştirme tasviri yoq
13 satır:
::[[Qıpçaq tilleri]], [[Oğuz tilleri]]
:::'''Qırımtatar tili'''
|elifbe = [[latin elifbesi]], [[kirillkiril elifbesi]]
|ISO1 = yoq
|ISO2 = crh
27 satır:
Qırımtatarlar üç subetnik gruppasından er birisiniñ ([[tatlar]], [[noğaylar]] ve [[yalıboylular]]) öz şivesi bar.
* Yalıboylu (cenübiy) şivesi oğuz tillerine mensüp ve [[türk tili]]ne pek yaqındır. İşbu şive türkçeniñ şivelerine baqqanda edebiy türkçeden az farqlı. Yalıboylu şivesiniñ daa da böyle hususiyeti bar ki, onda bayağı [[Yunan tili|yunan]] ve bir qaç [[İtalyan tili|italyan]] alınmaları bar.
* Çöl (şimaliy, noğay) şivesinde noğaylar laf eteler, o qıpçaq tillerine mensüp olıp [[Qaraçay-balqarBalqar tili|qaraçay-balqar]], [[Noğay tili|noğay]] ve [[Qumıq tili|qumıq]] tillerine yaqın. Çöl şivesinde Romaniyadaki, Bulğaristandaki qırımtatarlar em de Türkiyedeki qırımtatarlarnıñ çoqusı laf eteler.
* Eñ ziyade darqalğan orta yolaq (tat) şivesinde Qırım [[Qırım dağları|dağ]] ve dağ aldı rayonlarından çıqmalar laf eteler. Bu şive yuqarıda añılğan eki şive içün arasındakidir. Onda em qıpçaq, em de oğuz hususiyetleri mevcut. Şimdiki edebiy qırımtatar tiliniñ esasıdır. Oğuzlaşmasına baqmadan orta yolaq şivesi [[kuman tili]]niñ devamıdır, bu tilde [[XIV]] asırda Qırımda laf ettiler ([[Codex Cumanicus]] yazı abidesi yazılğan tildir).
 
41 satır:
 
== Tasnif meseleleri ==
Adeti üzre qırımtatar tilini qıpçaq-kuman gruppasına kirseteler. Aynı şu gruppağa [[Qaraçay-balqarBalqar tili|qaraçay-balqar]], [[Qumıq tili|qumıq]] ve [[Qaray tili|qaray]] tilleri kireler. Faqat evel qayd etilgenine köre orta yolaq şivesi (edebiy tilniñ esası) qıpçaqnen oğuz tilleri arasındakidir, bu sebepten böyle tasnif o qadar korrekt degil.
 
== Urufat ve fonetika ==
1928 senesine qadar qırımtatar tili içün [[arap urufatı]], 1928-den 1939 senesine qadar [[Latin urufatı|latin]] (“yañı türk elifbesi” (YTE), Yañalif olaraq belli), 1939 senesinden berli — [[KirillKiril urufatı|kirillkiril]] urufatı qullanıldi. 1990 senelerinden berli 1997 senesi Qırım Yuqarı Şurası qararınen tasdıq etilgen latin urufatına yavaş-yavaş keçüv yapılmaqta. İşbu urufat 1930 seneleri qullanılğan urufattan farqlana, onıñ aslı – Q ile Ñ ilâve ariflerli türk urufatıdır. Şimdiki zamanda em kirill, em de latin urufatları qullanılalar. Şunı qayd etmek kerek ki, internette esasen latin urufatı işletile, faqat kitaplar, mecmualar ve ilâhre ekseriy allarda kirill urufatınen basıla.
 
=== Qırımtatar latin elifbesi ===
96 satır:
|}
 
=== Qırımtatar kirillkiril elifbesi ===
{| style="font-family:Arial Unicode MS; font-size:1.4em; border-color:#000000; border-width:1px; border-style:solid; border-collapse:collapse; background-color:#F8F8EF"
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | А а