Qaraylar: Versiyalar arasındaki farq

Qaraylar - [[Hunnlar|hunn]] ve [[Hazarlar|hazar]] qabileler birleşmesine kirgen qaraylarnıñ nesli sayıla. XI asırda Qırımda hazarlarnıñ akimiyeti bitken soñ, qaraylar [[Qırq Yer]]de muhtar şekilde yaşamağa devam etken ediler. Başta bu kiçik devletini halq tarafından saylanğan akimler idare etseler de, ileride olarnıñ soyundan kelgenler idareni devam ettiler. İlk idare etken sülâle - Uzun lağabı ile belli olğan Hacı Musanıñ sülâlesidir. Şunı qayd etmek kerek ki, halqnıñ maneviy ayatına ve makeme işlerine baqqan gahanlar, Sar, Biy ve Çelebilerniñ (unvanlar) elinde olğan arbiy işlerge qarışmay ediler. Duşmanlarnıñ ücümi ile arbiy işlerini idare yetkenler aynı zamanda serdar vazifesinde de buluna ediler.

 

 

XVIII asırnıñ soñunda qaraylar, Qırımnıñ bütün ealisi kibi Rusiyege qoşulğan edi. XIX asırda idare merkezi [[Çufut Qale]]den [[Kezlev]] şeerine keçti. Mında Diniy İdare, ibadethane ([[kenassa]]), "Qaray Bitikligi" adlı milliy kitaphanesi, Aleksandr adına qaray diniy oquv yurtu, eñ büyük qaray cemaatı buluna edi. O vaqıtta "Karaimskaya jızn" ("Qaray ayatı") ve "Karaimskoye slovo" ("Qaray sözü") mecmuaları neşir oluna, milliy ve diniy kongressler keçirile edi. 1918 senesi, Qırımda 9 qaray cemiyeti, 11 ibadethane ve 13 oquv yurtu qayd etilgen edi. Sovet devriniñ ilk yıllarında qaray klubları, ve mektepleri çalışa, cemiyetler öz faaliyetini köstere ediler. Lâkin soñra (1940-si seneleri) milliy teşkilâtlar yoq etildi, mektepler ve ibadethaneler qapatıldı. [[II Cian cenki]] zamanında qaraylar arbiy işlerinde iştirak ete ediler, çoqusı elâk olğanlar. 1944 s. qaraylarnıñ bir qısmı Qırımdan sürgün etildi.