Mahmud Qırımlı

Mahmud Qırımlı (Mahmud Qırımiy) - XII-XIII asırlarda Qırımda yaşağan bir şair. Mahmudnıñ ayatı aqqında malümatımız yoqtır. Mahmud esasen XII asırnıñ soñunda ve XIII asırnıñ birinci çeriginde yaşağandır. “Hikayet-i Yusuf ve Zuleyha” adlı destanını o ömrüniñ soñunda yazğan ve onı bitirmeden vefat etken. Destannı şu devirniñ Halil oğlu Ali isminde diger bir şairi yazıp soñuna çıqara ve soñra özü de aynı bu mevzuda “Qıssa-i Yusuf” adlı destan yarata. Lâkin Halil oğlu Ali öz destanını yazmazdan evel, türklerge de güzel añlaşılsın dep, Mahmud Qırımlınıñ destanını yerli qıpçaq tilinden türk tiline çevire.

Mahmud Qırımlı
Zenaatı	şair

İ.H. Ertaylannıñ bergen malümatından ve destannıñ öz satırlarından añlaşıla ki, Mahmud “Yusuf ve Zuleyha” destanınıñ soñunı yazıp bitirmeden vefat ete ve destannı o vaqıttaki Halil oğlu Ali isimli diger bir şair yazıp bitire. Soñra o bu destannı türk tiline tercime ete, onı türkleştire. Bu destannıñ soñundaki:

“

Bu qıssa bunda dindi Qırımlı Mahmud öldi Qalğanın diyemedi Yarenlere bildirü Bu kitabı dönderen Qırım dilin gideren Türkiy dile götüren Çoq zahmet görme deyü Ol Halil oğlu Ali Yedi divandır eli Ol düzdü Türkiy dili Dest dilinden dönderü

”

kibi beyitlernen açıq añlaşılmaqta. Tercimannıñ adı ve tercimeniñ maqsadı da kösterile. Yani, destannıñ manası türklerge de güzel añlaşılsın, olar oquğanda köp zamet körmesinler dep yapılğan. Tercimeniñ qaysı vaqıtta yapılğanı belli degildir.

“Dest” tilinde yani Qırım-Qıpçaq tilinde yazılğan bu destannıñ asılı tapılğanı yoq. Söz yürüttigimiz “Yusuf ve Zuleyha” destanı onıñ şair Halil oğlu Ali tarafından türkçege tercime etilgen versiyasıdır.

Menbalar

• Osmanlı Dönemi Kırım Edebiyatı Celal Kurnaz-Halil Çeltik T.C Kültür Bakanlığı Yayınları/2378 - ISBN 975-17-2359-0
• İsmail Hikmet Ertaylan, Yusuf ile Züleyha İst. 1960